'Khắt khe' như đấu thầu tại Quảng Bình

Mới đây nhất, thêm một công trình trọng điểm thuộc nhóm A của tỉnh Quảng Bình vắng bóng các nhà thầu. Nguyên nhân được lý giải, cũng xuất phát từ bộ tiêu chí mời thầu ‘khắt khe’ được chủ đầu tư đưa ra.

Cụ thể, sự bất thường xuất hiện ở dự án đường ven biển tỉnh Quảng Bình (ĐVBQB). Dự án này được mời thầu rộng rãi trong nước theo hình thức đấu thầu qua mạng với tổng vốn đầu tư lên tới 2.200 tỉ đồng. Tuy vốn đầu tư lớn, nhưng số lượng nhà thầu tham gia lại chỉ ‘đếm trên đầu ngón tay’.

Theo Sở GTVT tỉnh Quảng Bình (chủ đầu tư): Dự án ĐVBQB có tổng mức đầu tư gần 2.200 tỉ đồng do Chính phủ cấp, đi qua hầu hết các địa phương ven biển tỉnh Quảng Bình. Trong đó, nhiều đoạn thực hiện trên cơ sở nâng cấp mở rộng các trục đường ven biển đã có sẵn.

1 đoạn thuộc dự án ĐVBQB - Ảnh: HN

Tuyến đường được thiết kế theo tiêu chuẩn đường cấp III đồng bằng, tổng chiều dài 85,4km, nền đường 12m, bề rộng mặt cắt đường 7m, bề rộng lề gia cố 4m và bề rộng lề đất 1m, vận tốc chạy xe đạt 80km/h. Riêng những đoạn tuyến đi qua khu đô thị, khu dân cư có mặt cắt ngang theo quy hoạch đô thị, quy hoạch khu dân cư đã được phê duyệt. Dự kiến, dự án sẽ hoàn thành và đưa vào sử dụng vào năm 2026.

Ngày 18.11.2021, Sở GTVT Quảng Bình đăng thông tin mời thầu trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia đối với gói thầu xây lắp số 5 và số 6, tương ứng số tiền là 391,474 tỉ đồng và 469,676 tỉ đồng. Ngày 4.12 mở thầu, chỉ có ba nhà thầu tham gia ở gói thầu số 5 và hai nhà thầu tham gia ở gói thầu số 6. Đặc biệt mới đây nhất, khi mở gói thầu số 4, có tổng số tiền 337,971 tỉ đồng, nhưng chỉ duy nhất một nhà thầu tham gia.

Nguyên nhân của việc rất ít nhà thầu tham gia tại Dự án ĐVBQB được cho là do bên mời thầu đưa nhiều tiêu chí “khó” thậm chí là thiếu công bằng như: Yêu cầu nhà thầu phải sở hữu mỏ đất, đá hoặc có hợp đồng nguyên tắc; sở hữu trạm trộn bê tông nhựa; phải có số dư trong tài khoản; yêu cầu chứng chỉ đối với nhân sự… Ngoài ra hồ sơ mời thầu còn yêu cầu cự li mỏ đất phải dưới 30km, đá dưới 70k và trạm trộn bê tông nhựa dưới 60km tính từ chân công trình.

Lí giải điều này, ông Phạm Văn Năm, Giám đốc Sở GTVT Quảng Bình cho rằng: Đây là công trình nhóm A, cần những nhà thầu có năng lực thực sự để đảm bảo tiến độ cũng như chất lượng công trình. Các tiêu chí mời thầu đều đúng với chủ trương của Chính phủ, của Bộ GTVT và tỉnh Quảng Bình.

Dự án ĐVBQB được khởi công cách đây chưa lâu - Ảnh: SGTQB

Đáp lại quan điểm của ông Năm, một nhà thầu cho rằng: “Doanh nghiệp tôi tham gia đầu thầu khắp cả nước, gặp nhiều công trình nhóm A nhưng chưa nơi nào mời thầu kiểu bắt bí như ở Dự án đường ven biển Quảng Bình. Trong nhiều tiêu chí làm “khó” của Sở GTVT Quảng Bình, tôi nêu ví dụ như: Nhà thầu phải sở hữu trạm trộn bê tông nhựa, cự li dưới 60km… đây là tiêu chí làm nản lòng các nhà thầu ngoại tỉnh tham gia; rồi yêu cầu nhà thầu phải có số dư trong tài khoản tối thiểu 40% nguồn lực tài chính mà nhà thầu cam kết để thực hiện gói thầu. Đây là một yêu cầu trên trời rơi xuống, có lẽ chưa có tiền lệ” – một nhà thầu cho biết.

Một chuyên gia về đấu thầu khẳng định: Các tiêu chí mà Bên mời thầu đưa ra ở trên làm hạn chế sự tham gia của nhà thầu, nhằm tạo lợi thế cho một hoặc một số nhà thầu gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng, đi ngược tinh thần Luật Đấu thầu. Những quy định như nhà thầu phải có mỏ, hoặc hợp đồng nguyên tắc, bắt buộc sở hữu trạm trộn bê tông nhựa thì không cần thiết phải đưa vào tiêu chí mời thầu. Đây là vật liệu có sẵn trên thị trường, không phải hàng hóa đặc thù; hay như gói thầu số 5, bên mời thầu yêu cầu nhà thầu phải có số dư tối thiểu 9,8 trong tài khoản mới cho tham gia dự thầu là vi phạm bí mật của doanh nghiệp...

Các quy định này đã trở thành những “giấy phép con” khi trực tiếp hạn chế sự tham gia của đông đảo các nhà thầu, đặc biệt là các nhà thầu đến từ địa phương khác. Việc làm này đi ngược tinh thần Nghị định số 63/2014 của Chính phủ, Chỉ thị 47 của Thủ tướng chính phủ và thông tư, chỉ thị của các bộ ngành, mẫu hồ sơ mời thầu của Bộ KHĐT.

Vị chuyên gia này cho rằng: Một dự án có nguồn vốn đầu tư lớn, có nhiều gói thầu, tuyến đường chủ yếu đi trên nền cát được xem là dễ thi công, nhưng lại rất ít nhà thầu tham gia là một điều khó hiểu. Tuy nhiên, hiện tượng có vẻ khó hiểu này cũng dễ lí giải, khi mà hồ sơ mời thầu lại có những điều khoản hạn chế nhà thầu tham gia.