Triển vọng kinh tế toàn cầu u ám vì xung đột Nga - Ukraine

Theo Wall Street Journal, giá hàng hóa tăng vọt, các lệnh trừng phạt mạnh tay và nguy cơ cấm nhập khẩu năng lượng Nga đang đe dọa nền kinh tế toàn cầu, vốn đã suy yếu nghiêm trọng bởi đại dịch.

Nhiều ngân hàng trung ương lớn trên thế giới cũng gặp khó trong việc triển khai kế hoạch thắt chặt các chính sách tiền tệ và tài khóa.

Ở nhiều quốc gia, lạm phát đang tăng lên mức kỷ lục và chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Thị trường chứng khoán toàn cầu đỏ lửa, đồng USD gia tăng sức mạnh so với những loại tiền tệ khác.

Các nhà kinh tế cảnh báo về nguy cơ đình lạm, tức tăng trưởng kinh tế đình trệ trong khi lạm phát leo thang. Giới quan sát từng cho rằng tại những cuộc họp ấn định tỷ giá vào tuần tới, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) và Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) sẽ nhanh chóng loại bỏ các chính sách nới lỏng tiền tệ và tài khóa.

Nhưng giờ, các nhà đầu tư cho rằng hai cơ quan này sẽ trở nên thận trọng hơn bởi những rủi ro kinh tế mới.

Các lệnh trừng phạt mạnh tay từ phương Tây và nguy cơ cấm nhập khẩu năng lượng Nga đang đe dọa nền kinh tế toàn cầu. Ảnh: Reuters.

Lạm phát tăng nóng

Tuần trước, nói với các quan chức Quốc hội Mỹ, Chủ tịch FED Jerome Powell cho rằng xung đột Nga - Ukraine có thể đẩy lạm phát lên cao. Ông sẽ đề xuất tăng lãi suất 0,25 điểm phần trăm tại cuộc họp trong tuần tới. "Chúng ta cần phải tỉnh táo và khẩn trương khi đưa ra quyết định vào một khoảng thời gian khó khăn", chủ tịch ngân hàng trung ương Mỹ nhận định.

Trong cuộc họp sắp tới tại Frankfurt, các quan chức ECB có thể sẽ hành động thận trọng, ngay cả khi lạm phát đã tăng lên 5,8% vào tháng 2, gần gấp 3 lần mục tiêu 2% của cơ quan này.

Các nhà đầu tư cho rằng ECB sẽ nâng lãi suất cơ bản 0,1 điểm phần trăm vào tháng 12, thay vì mức tăng 0,5 điểm phần trăm như dự báo cách đây một tháng.

Nga - nền kinh tế lớn thứ 11 thế giới, nhà cung cấp năng lượng quan trọng của châu Âu - là tâm điểm của những bất ổn. Các quốc gia phương Tây áp đặt những lệnh trừng phạt mạnh tay chưa từng có, nhất là đối với một nền kinh tế lớn như Nga.

Đó là đòn giáng toàn diện, mạnh mẽ và đột ngột áp đặt lên một nền kinh tế có quy mô lớn và quan trọng đối với nền kinh tế toàn cầu

Chuyên gia Christopher Smart, cựu quan chức Bộ Tài chính Mỹ

Theo chuyên gia Christopher Smart, quan chức Bộ Tài chính và Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ dưới thời cựu Tổng thống Barack Obama, tình trạng bất ổn hiện tại gợi nhắc tới sự sụp đổ của Lehman Brothers vào tháng 9/2008.

"Đó là đòn giáng toàn diện, mạnh mẽ và đột ngột áp đặt lên một nền kinh tế có quy mô lớn và quan trọng đối với nền kinh tế toàn cầu", ông nhận xét.

Các nước châu Âu, vốn phụ thuộc vào năng lượng của Nga, đang đối mặt với cuộc suy thoái thứ 3 trong vòng 2 năm. Nền kinh tế Mỹ có triển vọng lạc quan hơn, bởi Mỹ vẫn là nhà sản xuất dầu hàng đầu thế giới và khoản tiết kiệm hộ gia đình còn khá lớn.

Nhưng ngay cả ở Mỹ, lạm phát tăng cao vẫn có khả năng ảnh hưởng đến chi tiêu của người tiêu dùng và tăng trưởng.

Đồng EUR đã giảm còn 1,08 USD đổi 1 EUR, mức gần thấp nhất trong vòng 5 năm. Các cổ phiếu của khu vực đồng EUR cũng lao dốc nghiêm trọng. Trên thực tế, ngay cả trước xung đột Nga-Ukraine, châu Âu đã có ít động lực phục hồi kinh tế hơn so với Mỹ, một phần là do chi tiêu chính phủ thấp hơn.

Theo dữ liệu của ECB, chi tiêu và đầu tư của người tiêu dùng châu Âu đều thấp hơn nhiều so với mức trước đại dịch. Các nền kinh tế thị trường mới nổi lớn như Ai Cập cũng đối mặt với cuộc khủng hoảng an ninh lương thực. Nguyên nhân là giá cả tăng cao, nguồn cung dầu hướng dương và lúa mì từ Nga bị hạn chế.

Suy thoái kinh tế, chi phí tăng cao

Goldman Sachs đã nâng dự báo lạm phát cuối năm 2022 của Nga từ 5% lên 17%. Đồng tiền Nga có thể bị bán tháo hơn nữa hoặc Ngân hàng Trung ương Nga (CBR) buộc phải tăng lãi suất mạnh tay để duy trì sự ổn định.

Tăng trưởng kinh tế Nga cũng sẽ chịu ảnh hưởng nghiêm trọng. Ngân hàng Phố Wall đã hạ dự báo tăng trưởng GDP từ 2% xuống còn âm 7% so với cùng kỳ năm ngoái.

“Sự gia tăng của những lệnh trừng phạt từ phía phương Tây, các điều kiện tài chính bị thắt chặt và viễn cảnh khủng hoảng trong hệ thống ngân hàng sẽ khiến nền kinh tế Nga lao dốc mạnh trong năm nay”, ông Liam Peach - nhà kinh tế tại Capital Economics - cảnh báo.

Capital Economics dự báo GDP của Nga sẽ giảm 5% vào năm 2022, còn lạm phát đạt 15% vào mùa hè này.

"Các lệnh trừng phạt của phương Tây đã hạ gục hệ thống tài chính của Nga chỉ trong một ngày", nhà kinh tế Thụy Điển Anders Aslund nhận định. Theo ông, tất cả thị trường vốn của Nga "gần như bị xóa sổ và không có khả năng phục hồi".

Xung đột Nga-Ukraine có thể khiến châu Âu rơi vào một cuộc suy thoái khác. Ảnh: Reuters.

Theo Capital Economics, cuộc chiến ở Ukraine có thể làm giảm tốc tăng trưởng kinh tế của khu vực đồng EUR tới 2 điểm phần trăm. Các biện pháp trừng phạt của phương Tây đối với doanh nghiệp Nga, làn sóng rút lui của doanh nghiệp và suy thoái kinh tế ở Nga sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tới xuất khẩu từ khu vực đồng EUR sang Nga.

Xung đột cũng tạo thêm áp lực cho các chuỗi cung ứng toàn cầu vốn đang lao đao, khiến các công ty xuất khẩu châu Âu hứng chịu chi phí tăng cao.

Các công ty ôtô đang tìm cách điều chỉnh hoạt động sản xuất nhằm xoay sở trong bối cảnh thiếu nguyên liệu. Xung đột cũng ảnh hưởng tới chi tiêu của hộ gia đình bởi triển vọng tăng trưởng ảm đạm và giá cả leo thang.

"Xu hướng giá cả tăng cao sẽ tiếp tục kéo dài, ảnh hưởng đến tăng trưởng và đẩy lạm phát vọt lên", ông Salman Ahmed, Trưởng bộ phận Phân bổ Tài sản Chiến lược và Vĩ mô tại Fidelity International ở London, nhận định.

“Điều này có nghĩa là nguy cơ suy thoái hoàn toàn ở châu Âu đang tăng mạnh, nhất là khi dòng chảy hàng hóa Nga bị gián đoạn trong những ngày và tuần tới", vị chuyên gia cảnh báo.