Chuỗi cung ứng toàn cầu tổn thất vì cách chống dịch của Trung Quốc

Theo New York Times, giới chức Trung Quốc đang đối mặt với đợt bùng phát Covid-19 tồi tệ nhất kể từ đầu năm 2020. Một lần nữa, việc áp dụng các quy định phong tỏa và kiểm soát nghiêm ngặt của Trung Quốc khiến chuỗi cung ứng toàn cầu hỗn loạn.

Dòng xe ùn ứ đợi xét nghiệm, giá container tăng cao do giờ khởi hành tàu bị trì hoãn trong khi hàng hóa chất đống trong kho. Với vai trò nước đóng góp 1/3 hoạt động sản xuất trên thế giới, các biện pháp chống dịch của Trung Quốc đã làm gián đoạn hàng loạt mặt hàng thành phẩm như ôtô của Toyota, Volkswagen và iPhone của Apple.

Cảnh tượng người dân xếp hàng xét nghiệm tầm soát chưa biến mất ở Trung Quốc. Ảnh: The Guardian

Quan điểm chống dịch nghiêm khắc

Dù chỉ xuất hiện 5.000 ca nhiễm mới, con số tương đối nhỏ so với thế giới hiện nay, giới chức Trung Quốc vẫn quyết định phong tỏa nhiều thành phố lớn như Thâm Quyến hay Trường Xuân.

“Các ổ dịch cục bộ bắt đầu bùng phát ở nhiều nơi trên đất nước, chủ yếu là biến thể Omicron. Chúng lây lan nhanh chóng và khó truy vết khiến công tác phòng chống ngày càng phức tạp”, Mi Feng, phát ngôn viên của Ủy ban Y tế và Sức khỏe Quốc gia, phát biểu.

Sau khi tăng mạnh vào tuần trước, giá dầu thế giới nhanh chóng giảm 5% trong ngày giao dịch hôm 14/3 do lo ngại tình trạng suy thoái kinh tế ở Trung Quốc. Bên cạnh đó, phản ứng của Trung Quốc đối với Covid-19 có thể tác động tiêu cực đến kinh tế thế giới.

Đối với một số nhà đầu tư nước ngoài, bản thân sự bùng phát thậm chí không đáng lo bằng các biệp pháp khó lường của chính phủ.

“Rủi ro kinh doanh ở Trung Quốc hiện cao hơn bất cứ thời điểm nào kể từ cuối mùa xuân năm 2020”, Julian MacCormac, Chủ tịch Phòng Thương mại Anh tại Trung Quốc, nhận xét.

Các lệnh phong tỏa đã đình chỉ hoạt động tại các nhà máy điện tử ở miền Nam và một loạt công ty công nghiệp ở miền Trung Trung Quốc. Các thành phố gần Thượng Hải còn đóng cửa ngõ ra vào cao tốc và yêu cầu tài xế xuất trình phiếu xét nghiệm PCR, từ đó gây nên tình trạng ùn tắc kéo dài hàng cây số.

Chi phí vận chuyển hàng hóa quốc tế tăng cao vì biện pháp chống dịch của Trung Quốc. Ảnh: Quartz

Gia tăng chi phí

Chi phí vận chuyển hàng hóa quốc tế cũng tăng cao. Vấn đề này trong năm ngoái đã góp phần gây ra lạm phát ở Mỹ.

Hôm 11/3, trước khi các hạn chế phòng chống Covid-19 mới nhất có hiệu lực, chi phí vận chuyển một container từ châu Á đến Bờ Tây nước Mỹ đã nhích lên 16.353 USD. So với một tuần trước đó, chi phí vận chuyển chỉ là 16.155 USD/container.

Theo dữ liệu từ nền tảng theo dõi hoạt động vận chuyển Freightos, giá cước đã tăng gần gấp 3 lần so với một năm trước và tăng gấp 12 lần so với 2 năm trước.

Để ngăn chặn khả năng lây lan, các cảng biển ở Trung Quốc yêu cầu người lao động sinh hoạt và làm việc ngay tại chỗ trong khoảng 2 tháng.

Theo Julie Gerdeman, lãnh đạo công ty phân tích chuỗi cung ứng Everstream Analytics, tình trạng lưu thông khó khăn của phương tiện vận tải đường bộ khiến thời gian xuất phát của tàu hàng bị trì hoãn ít nhất 12 giờ và có thể sớm tăng lên thành 2 tuần.

“Ngay cả những doanh nghiệp chuẩn bị kỹ càng nhất cũng sẽ bị ảnh hưởng bởi các biện pháp kiểm soát mới ở Trung Quốc. Tính linh hoạt trong chuỗi cung ứng thường khá hạn chế”, bà nhận định.

Không chỉ hàng hải và đường bộ, hoạt động vận tải hàng không cũng đối mặt với những vấn đề phức tạp mới.

Hôm 15/3, Cục Hàng không Dân dụng Trung Quốc thông báo bắt đầu từ đầu tuần sau đến ngày 1/5, các chuyến bay quốc tế đáp sân bay Phố Đông của Thượng Hải sẽ phải chuyển tuyến đến những thành phố khác.

Phong tỏa nhiều công xưởng lớn

Dù cung cấp quyền lợi cách ly miễn phí cho người dân sinh sống ở Thượng Hải, các biện pháp kiểm soát của giới chức Trung Quốc vẫn tiếp tục trì hoãn xuất khẩu.

Ít nhất 5 thành phố công xưởng lớn bao gồm Đông Quan, Thâm Quyến, Trường Xuân, Cát Lâm, Lang Phường đã bị phong tỏa. Đây là nơi đặt nhiều nhà máy khổng lồ, trong đó có nhà máy sản xuất iPhone và các sản phẩm từ Apple của Foxconn. Một số thành phố nhỏ hơn như Tuy Phân Hà, Mãn Châu Lý sát biên giới Trung - Nga cũng rơi vào cảnh tương tự.

Tại Đông Hoản, thành phố công nghiệp có 7,5 triệu dân, một số chủ doanh nghiệp cho biết nhà máy vẫn được phép hoạt động nếu đảm bảo điều kiện công nhân sống trong ký túc xá và cách ly khỏi môi trường bên ngoài.

Theo Deng Shiwen, chủ một xưởng sản xuất vật liệu đóng gói nhỏ ở Đông Hoản, việc đảm bảo nhân viên sinh hoạt tại chỗ vẫn vấp phải nhiều khó khăn khác như không thể giao hàng cho khách.

Tuy không phong tỏa toàn thành phố, những thành phố lớn khác, đặc biệt là Thượng Hải, vẫn đóng cửa tạm thời nhiều khu vực như trung tâm mua sắm, khu công nghiệp, Trước tình trạng này, các công ty bắt đầu khuyến khích nhân viên dành phần lớn thời gian làm việc ở nhà.

Chỉ trong vòng 2 ngày, danh sách các công ty thông báo ngừng sản xuất vì tình trạng phong tỏa ngày càng nhiều.

Toyota và Volkswagen mới đây thông báo tạm dừng nhà máy lắp ráp ở Trường Xuân. Unimicron Technology, nhà sản xuất bảng mạch in cũng tạm dừng hoạt động ở Thâm Quyến. Global Lighting Technologies, hãng sản xuất đèn LED, thì ngừng nhà máy ở Thượng Hải. Một số công ty khác như Foxconn cho biết sẽ chuyển hoạt động sản xuất sang khu vực khác.

Tuy nhiên, Mary E. Lovely, thành viên cấp cao tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, tin rằng Foxconn sẽ gặp nhiều khó khăn nếu xa rời nhà máy gần Hong Kong.

Bên cạnh đó, Foxconn có thể sẽ ưu tiên cho những khách hàng lớn như Apple. Do đó, các công ty nhỏ hơn phụ thuộc vào linh kiện và thiết bị nhập khẩu từ Trung Quốc sẽ bị ảnh hưởng.

“Trung Quốc sẽ làm mọi thứ có thể để kiểm soát dịch bệnh. Câu hỏi đặt ra là cái gì mạnh hơn, chính phủ Trung Quốc hay virus Covid-19. Chúng ta đều biết rằng chủng Omicron là đối thủ đáng gờm”, bà nhận xét.