'Đu đỉnh', 'bán đáy' - những hệ lụy khi đầu tư theo số đông

“Đu đỉnh” là thuật ngữ chỉ những nhà đầu tư mua vào với vị thế giá cao do tâm lý sợ mất cơ hội, thường là khi nhìn thấy cổ phiếu tăng mạnh. Nhưng sau đó cổ phiếu liên tục mất giá, khiến nhà đầu tư chia đôi, thậm chí chia ba tài khoản. Trong khi đó, “bán đáy” là hành động bán tháo do lo sợ giá cổ phiếu sẽ tiếp tục sụt giảm, thường xảy ra sau khi giá cổ phiếu đã giảm khá lớn, tuy nhiên đó lại là thời điểm cổ phiếu tạo đáy và bật tăng trở lại.

Giống ở những thị trường khác, người tham gia vào thị trường vốn cũng mong muốn mua thấp, bán cao để thu về lợi nhuận từ sự chênh lệch giá. Sự vội vàng có thể khiến họ không đủ tỉnh táo khi đứng trước các lựa chọn, đặc biệt khi nhìn thấy những người khác đang lãi lớn với một mã cổ phiếu được truyền tai nhau “ăn chắc”, “bỏ 1 ăn 10”...

Trong thời điểm thị trường biến động mạnh, những thuật ngữ như “đu đỉnh”, “bán đáy” trở thành câu cửa miệng trêu đùa của người đầu tư chứng khoán. Tuy vậy trên thực tế, câu bông đùa có thể không phải chuyện vui khi mà nhà đầu tư đang mất “tiền tươi, thóc thật”.

Hội chứng hoa tulip (Tulipmania) là một trong những bong bóng thị trường nổi tiếng nhất mọi thời đại. Tại Hà Lan vào thế kỷ XVII, tulip là loại hoa quý bởi rất khó trồng và chăm sóc. Sự khan hiếm đẩy giá hoa tăng gấp 20 lần chỉ trong 4 tháng, sau đó đột ngột giảm 99% vào chỉ vài tháng sau đó. Các chuyên gia tài chính đánh giá rằng FOMO (Fear of missing out - nỗi sợ bị bỏ lỡ) là yếu tố lớn đẩy bong bóng tulip bị thổi phồng nhưng vỡ vụn trong chớp mắt.

Cơn sốt hoa tulip ở Hà Lan thế kỷ XVII là một trong những bong bóng thị trường nổi tiếng nhất mọi thời đại.

Nhiều nghiên cứu tâm lý chỉ ra rằng phần lớn nhà đầu tư có xu hướng mua bán theo cảm xúc hơn là phân tích các yếu tố để đi đến quyết định. Do đó, FOMO là tâm lý thường gặp của người đầu tư chứng khoán, đặc biệt là những ai mới đặt chân vào thị trường và chưa chuẩn bị sẵn tâm lý cho biến động. Lo sợ bỏ mất món hời khiến nhà đầu tư lo lắng thấp thỏm, không thể tập trung lý trí ngoài việc nghe ngóng diễn biến thị trường. Thậm chí, nhà đầu tư có thể bị kích động và ồ ạt mua theo số đông dù không thật sự am hiểu hành động của mình.

FOMO cũng làm không ít người “đu đỉnh” bất đắc dĩ. Ví dụ, một mã cổ phiếu có giá tăng liên tục, trở thành xu hướng trong thị trường. Hiệu ứng FOMO khiến nhà đầu tư lo sợ và quyết định chạy theo “trend” nhưng không biết mã cổ phiếu này đã đạt đỉnh và đang đảo chiều. Ở chiều ngược lại, cũng có trường hợp giá cổ phiếu giảm tạm thời, nhưng FOMO khiến nhà đầu tư không dám giữ lâu mà bán tháo ngay, dẫn tới “bán đáy” mã cổ phiếu đó.

FOMO làm ít người nhà đầu tư vào ở vị thế cao, "đu đỉnh” bất đắc dĩ.

FOMO là hiệu ứng tâm lý quen thuộc trong thị trường chứng khoán, thậm chí với những nhà đầu tư đã có nhiều kinh nghiệm. Ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc Nghiên cứu Phân tích tại Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam khuyến nghị: “Bình tĩnh trước các biến động thị trường, kết hợp với việc hiểu rõ những giá trị dài hạn và tiềm năng của doanh nghiệp giúp nhà đầu tư vững tâm hơn để đứng ngoài con sóng FOMO”.

Những hệ lụy khi chạy theo số đông trên thị trường có thể khiến nhà đầu tư mất nhiều hơn được. Đồng thời, để hạn chế tác động của hiệu ứng FOMO là cả quá trình trải nghiệm và tích lũy kinh nghiệm trên thị trường.

Nhà đầu tư nên đặt ra những nguyên tắc khi tham gia thị trường chứng khoán.

Đối với những nhà đầu tư mới, 3 lời khuyên từ chuyên gia chứng khoán tại Chứng khoán Yuanta Việt Nam có thể giúp bạn tránh mắc chiếc bẫy chạy theo đám đông:

Tâm lý vững vàng là yếu tố đầu tiên cần rèn luyện khi đối mặt với biến động. Không phải cổ phiếu giảm giá nào cũng là thua lỗ, cũng như không phải mua vào các mã đang lên sẽ sinh lời. Do đó, nhà đầu tư nên cẩn trọng quan sát thời điểm mua vào và bán ra thích hợp, cân nhắc đến những trường hợp tương tự đã xảy ra trên thị trường để tránh “đu đỉnh”, “bán đáy” hay “bán lúa non”.

Một cách hiệu quả khác để không bị cuốn theo làn sóng FOMO là chủ động xác định “biên an toàn” của bản thân. Ví dụ, nhà đầu tư nên vạch rõ giới hạn vốn mà mình có thể chịu đựng và tuân thủ theo quy tắc đó. Kỷ luật là yếu tố thứ hai để nhà đầu tư không bị điều khiển bởi tâm lý FOMO.

Cuối cùng, đầu tư vào giá trị doanh nghiệp thay vì giá cả cổ phiếu. Trong ngắn hạn, giá cổ phiếu có thể linh hoạt theo chuyển động thị trường nhưng về dài hạn, chúng thường là phản ánh của sức mạnh nội tại doanh nghiệp. Những doanh nghiệp lớn, tình hình kinh doanh tốt, có uy tín trên thị trường thường có cổ phiếu tăng trưởng ổn định.

Các khóa học về chứng khoán miễn phí online và offline trên YSedu giúp NĐT làm chủ kiến thức, gia tăng hiệu quả đầu tư.

Ngày nay, các công cụ hỗ trợ rất dễ tìm và sẵn có để nhà đầu tư tìm hiểu, đánh giá tiềm năng của các mã cổ phiếu. Nhà đầu tư có thể tham khảo công cụ đánh giá, chọn lọc cổ phiếu YSradar, công cụ môi giới số YSuri hay kênh livestream YSlive đánh giá, phân tích cổ phiếu theo ngày, hay tìm đến các khóa học đầu tư chứng khoán hoàn toàn miễn phí trên YSedu để làm chủ kiến thức và gia tăng hiệu quả đầu tư tối ưu.

Chứng khoán không phải một “cuộc chơi”, mà là nơi các nhà đầu tư đưa ra quyết định có thể kiếm tiền cũng như mất tiền. Hiểu rõ điều này, nhà đầu tư sẽ có cái nhìn nghiêm túc và cẩn trọng hơn trước bất kỳ quyết định nào có thể làm ảnh hưởng đến nguồn vốn của mình.

Zing News và Yuanta Việt Nam đồng hành thực hiện tuyến nội dung "Chứng khoán thời 4.0" nhằm cập nhật cho nhà đầu tư F0 về xu hướng đầu tư mới nhất, những ứng dụng công nghệ trong lĩnh vực chứng khoán.

Chứng khoán Yuanta Việt Nam ra mắt sản phẩm Công cụ quản lý tài sản YSwealth vào tháng 7/2022. YSwealth là sản phẩm mới tích hợp trong YSradar nhằm đáp ứng nhu cầu về quản lý danh mục đầu tư chứng khoán, phù hợp cho tất cả các đối tượng, giúp nhà đầu lựa chọn danh mục phù hợp với khẩu vị rủi ro, qua đó tối ưu lợi nhuận và gia tăng tài sản tích lũy.

https://zingnews.vn/tieu-diem/chung-khoan-thoi-4.0.html