Thu thuế sàn thương mại điện tử: Khó quản lý đầy đủ các nguồn thu

Tại tọa đàm trực tuyến với chủ đề "Quản lý thuế đối với hoạt động thương mại điện tử" do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức chiều 29/9, đại diện Bộ Công Thương cho biết doanh thu thương mại điện tử Việt Nam năm 2021 ước đạt 13,7 tỷ USD, tăng 16% so với năm 2020 và chiếm 6,5% tổng doanh thu bán lẻ cả nước.

Theo xu hướng phát triển sàn thương mại điện tử, sẽ có sự chuyển dịch doanh thu từ các giao dịch giữa doanh nghiệp đến người tiêu dùng sang các giao dịch giữa các cá nhân với nhau.

Thực tế hiện nay, có nhiều doanh nghiệp đang sử dụng các phương thức giao dịch sàn thương mại điện tử để giảm thiểu các khâu trung gian; giảm chi phí và tăng tốc độ lưu thông hàng hóa. Đồng thời, cũng ngày càng nhiều cá nhân sử dụng các mạng xã hội, các trang sàn thương mại điện tử để cung cấp hàng hóa, dịch vụ đến người tiêu dùng.

Bà Nguyễn Thị Lan Anh, Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế doanh nghiệp nhỏ và vừa và hộ kinh doanh, cá nhân (Tổng cục Thuế) cho biết chính sự phát triển nhanh chóng, bùng nổ cùng nhiều hình thức mới của sàn thương mại điện tử trong thời gian qua đã đặt ra những thách thức mà ngành thuế phải đối mặt khi triển khai thu thuế sàn thương mại điện tử như khó khăn trong quản lý đầy đủ các nguồn thu, đối tượng nộp thuế, xác định căn cứ tính thuế.

Bên cạnh đó, khó phân biệt rõ loại thu nhập làm cơ sở đánh thuế bởi trong nền kinh tế số rất khó phân biệt một số loại thu nhập, đặc biệt là bản quyền, phí dịch vụ và lợi nhuận kinh doanh.

Một khó khăn nữa là kiểm soát giao dịch kinh doanh để quản lý đối tượng thu thuế đối với hoạt động kinh doanh thương mại điện tử. Một đối tượng có thể có nhiều gian hàng trên 1 sàn giao dịch sàn thương mại điện tử và cùng lúc trên nhiều sàn giao dịch sàn thương mại điện tử hoặc cùng lúc trên nhiều trang mạng xã hội.

Ngoài ra, việc kiểm soát dòng tiền cũng không dễ dàng khi mà hệ thống thanh toán theo hình thức COD (trả tiền mặt khi giao hàng) được áp dụng phổ biến hơn các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt.

Theo bà Nguyễn Thị Minh Huyền, Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương, về nguyên tắc quản lý thuế thì mọi tổ chức cá nhân phải thực hiện. Nghị định 85/2021/NĐ-CP về sàn thương mại điện tử đã quy định rất rõ ràng và có những điểm rất mới về quản lý thương mại điện tử.

Thứ nhất là tăng trách nhiệm chủ sàn thương mại điện tử; thứ hai là có những điều chỉnh đối với các sàn sàn thương mại điện tử có yếu tố nước ngoài.

Chia sẻ với ngành thuế, Giáo sư-tiến sỹ Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Tài chính-Ngân sách Quốc hội, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng việc quản lý thu thuế với hệ thống sàn thương mại điện tử hiện đang rất lúng túng, đặc biệt là vấn đề kinh doanh xuyên biên giới.

Tuy nhiên, nhờ nền tảng chuyển đổi số trong quản lý thuế, Việt Nam được đánh giá là một trong 4 nước đi đầu ở khu vực Đông Nam Á về việc quản lý thuế xuyên biên giới thông qua việc các nhà mạng phải kê khai thuế trên Cổng thông tin điện tử, khẳng định quyền thu thuế của Việt Nam đối với các hoạt động kinh doanh thương mại điện tử kinh doanh dựa trên nền tảng số.

Bên cạnh những việc đã triển khai về mặt kỹ thuật, công nghệ, giáo sư-tiến sỹ Hoàng Văn Cường cho biết việc tạo lập khuôn khổ pháp lý cũng được chú trọng. Việt Nam cũng đã chủ động để hình thành nên yếu tố như sửa đổi Luật Quản lý thuế tích hợp ngay những nội cung về quản lý thuế đối với sàn thương mại điện tử, sau đó là quy định của pháp luật về thực thi của Chính phủ.

Thời gian qua, ngành thuế đã triển khai nhiều giải pháp để quản lý thuế đối với hoạt động sàn thương mại điện tử như: tăng cường tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế tự kê khai chịu trách nhiệm, đặc biệt hướng dẫn người nộp thuế là các nhà cung cấp nước ngoài có thể kê khai, nộp thuế trên Cổng thông tin điện tử của ngành thuế. Cùng với đó, lực lượng chức năng hướng dẫn người nộp thuế là cá nhân kinh doanh thực hiện kê khai theo đúng quy định của pháp luật.

Ngành thuế cũng tích cực tham gia đàm phán Hiệp định đa phương về phân bổ quyền đánh thuế đối với thu nhập từ hoạt động kinh tế số; hoàn thiện quy định, chính sách pháp luật về thuế để tăng cường khả năng trách nhiệm của các sàn thương mại điện tử trong việc khai thuế, nộp thuế thay cho các hộ kinh doanh, các cá nhân kinh doanh có hoạt động kinh doanh thông qua sàn sàn thương mại điện tử có chức năng đặt hàng trực tuyến và cung cấp thông tin cho cơ quan thuế để quản lý thuế.

Bà Nguyễn Thị Lan Anh cũng cho hay ngành thuế tiếp tục hiện đại hóa quản lý thuế; nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin để kết nối, lưu trữ thông tin để hỗ trợ, kết nối với người nộp thuế (nhà cung cấp nước ngoài, sàn thương mại điện tử...) theo hình thức điện tử trực tiếp tại Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Thuế.

Nhằm hiện đại hóa công tác quản lý thuế, tạo thuận lợi cho người nộp thuế trong việc thực hiện khai thuế, nộp thuế, ngày 21/3, Bộ Tài chính đã chính thức khai trương Cổng thông tin điện tử dành cho nhà cung cấp nước ngoài không có cơ sở kinh doanh cố định tại Việt Nam và triển khai ứng dụng thuế điện tử trên nền tảng thiết bị di động (eTax Mobile) cho các cá nhân.

Sau hơn 6 tháng triển khai Cổng thông tin điện tử dành cho nhà cung cấp nước ngoài, đến nay đã có 36 nhà cung cấp nước ngoài đăng ký, kê khai và nộp thuế qua cổng. Trong số đó, có 6 nhà cung cấp nước ngoài lớn như Meta (Facebook), Google, Microsoft, TikTok, Netfix, Apple chiếm 90% thị phần doanh thu dịch vụ thương mại điện tử kinh doanh trên nền tảng số xuyên biên giới tại Việt Nam đã thực hiện đăng ký thuế, khai thuế và nộp thuế tại Việt Nam với tổng số thuế đã nộp hàng chục triệu USD, EUR tương đương hàng trăm tỷ đồng. Riêng Meta đã nộp 16,8 triệu Euro, Tiktok đã nộp 81,7 tỷ đồng,…

Đại diện Tổng cục Thuế cũng cho biết các nhà cung cấp nước ngoài lớn như Meta (Facebook), Google, Microsoft, TikTok,Netfix, Apple đã chủ động phối hợp với cơ quan thuế để tìm hiểu các chính sách thuế, có các đề xuất, góp ý cho cơ quan thuế để hoàn thiện chính sách thuế, công cụ quản lý thuế, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý của cơ quan thuế.

Điều này cũng cho thấy chính sách thuế, quản lý thuế của Việt Nam phù hợp với thông lệ quốc tế, đảm bảo sự công bằng, minh bạch cho các tổ chức, doanh nghiệp trên toàn thế giới khi kinh doanh tại Việt Nam.