Thảm họa FTX liệu có cuốn bay số Bitcoin của El Salvador

Tuy nhiên, Changpeng Zhao (CZ), CEO Binance đã lập tức phủ nhận tin đồn.

"Tôi vừa nói chuyện với Tổng thống Nayib một lúc trước. Ông ấy xác nhận không giữ Bitcoin trên FTX và chưa bao giờ hợp tác với họ", CEO Binance viết trên Twitter.

Dù vậy, tham vọng đầu tư Bitcoin của cả một quốc gia vẫn bị đánh giá là đầy viển vông. Chính những người dân El Salvador cũng cảm thấy mệt mỏi, tuyệt vọng với ý tưởng của vị tổng thống nước này.

Nằm ở phía đông nam El Salvador, dưới chân núi lửa Conchagua là nơi tọa lạc “Thành phố Bitcoin”. Theo kế hoạch, quốc gia này sẽ đặt một nhà máy điện cạnh núi lửa để cung cấp năng lượng cho cả thành phố và hoạt động khai thác Bitcoin.

Điều này đã làm đảo lộn toàn bộ cuộc sống của cư dân nơi đây. “Chúng tôi không thể rời khỏi vì chẳng có nơi nào để đi. Chúng tôi chỉ là những kẻ nghèo sống dựa vào thiên nhiên, cây cỏ xung quanh”, Elmer Martínez, một nông dân ở vùng Flor de Mangle, gần chân núi lửa Conchagua, tâm sự.

“Đả đảo Bitcoin”

Theo Bloomberg, đầu năm nay, chính phủ đã cho công nhân đến đây để khảo sát thực địa, chuẩn bị thi công.

Tổng thống Nayib Bukele khẳng định ông sẽ biến khu vực quanh núi lửa Conchagua từ một nơi nghèo nàn trở thành một đô thị trong mơ như Dubai. Đồng thời, 500 triệu USD trích trong ngân sách của El Salvador sẽ được dùng để xây dựng cơ sở hạ tầng và năng lượng cần thiết để khai thác Bitcoin. Một nửa số tiền còn lại sẽ được dùng để mua thêm đồng tiền mã hóa này. Trong đó, Flor de Mangle chính là một trong những địa điểm được khởi công xây dựng đầu tiên.

El Salvador vẫn ôm mộng xây dựng thành phố Bitcoin bất chấp bối cảnh thị trường ảm đạm. Ảnh: Bloomberg.

Để thúc đẩy kế hoạch, vị tổng thống đã phát 30 USD Bitcoin cho mỗi người dân, xây dựng hàng loạt ATM Bitcoin và yêu cầu các doanh nghiệp, cửa hàng chấp nhận thanh toán bằng tiền điện tử.

Nhưng một năm đã trôi qua và thực tế cho thấy tính toán của Nayib Bukele đã thất bại. Hầu như chẳng ai ở El Salvador dùng Bitcoin. Họ còn tỏ ra bất bình khi Tổng thống Bukele đã đổ hàng trăm triệu USD để mua đồng tiền mã hóa đã mất 61% giá trị chỉ trong một năm.

Cây bút Nelson Rauda Zablah của Bloomberg đã đến El Zonte, một làng chài nhỏ nằm trong dự án “Thành phố Bitcoin” của El Salvador. Người dân nơi đây sống trong những ngôi nhà lụp xụp, mái tôn cũ kỹ nhưng lại bị bao quanh bởi những khách sạn sang trọng, đầy những người nổi tiếng ủng hộ Bitcoin hoặc những người háo hức muốn đến xem dự án Bitcoin Beach.

Ở những nơi Nelson Rauda Zablah ghé thăm, người dân ở đây còn chẳng tỏ ra hào hứng với những ứng dụng thanh toán bằng Bitcoin rườm rà, khó sử dụng. “Rác rưởi. Tôi sẽ không bao giờ sử dụng nó”, một chủ cửa hàng nhỏ trên đường nói với Zablah.

Khách sạn ông thuê và các nhà hàng xung quanh cũng từng chối thanh toán bằng Bitcoin, thậm chí còn treo biển “Đả đảo Bitcoin” (No Bitcoin) trước cửa. Julio Martínez, chủ khách sạn,đã phải liên tục nói đi nói lại với khách du lịch rằng mình không muốn sử dụng một đồng tiền đầy rủi ro như vậy.

Chẳng ai ở El Salvador dùng Bitcoin

Trong khi đó, Mario García là một trong những chủ cửa hàng đầu tiên ở đây chấp nhận thanh toán Bitcoin. Tuy nhiên, ông cho biết đây chỉ là một chiêu trò để thu hút khách du lịch. Ngay khi nhận được Bitcoin, ông sẽ đổi sang USD càng nhanh càng tốt.

Nelson Rauda Zablah đã đến một khu chợ gần đó với hy vọng sẽ tìm ra ai đó dùng Bitcoin nhưng kết quả là vẫn không ai sử dụng đồng tiền này. “Lúc lên, lúc lại xuống. Với tôi, đồng tiền này chẳng có nghĩa lý gì”, một chủ tiệm thuốc chia sẻ.

Tổng thống Bukele đang "đánh bạc bằng tiền người dân". Ảnh: Getty Images.

Ngay cả ở những nhà hàng hạng sang thường xuyên đón khách du lịch, thu ngân cũng cho biết họ ít khi chấp nhận thanh toán bằng Bitcoin. Họ phải vào kho tìm thiết bị có tải ứng dụng ví Bitcoin mới có thể tiến hành giao dịch.

Theo Bloomberg, dự án “Thành phố Bitcoin” của El Salvador xoay quanh một ứng dụng trên điện thoại do chính phủ phát triển có tên là Chivo. Ứng dụng này cho phép người dùng gửi USD hoặc Bitcoin cho nhau và chuyển đổi hai đồng tiền này. Họ cũng có thể rút tiền mặt từ ví điện tử tại các ATM Chivo. Những cây ATM này luôn có hai nhân viên để hỗ trợ người dùng và quân đội túc trực xung quanh 24/24.

Vỡ nợ vì Bitcoin

Ra mắt từ tháng 9/2021, Chivo hứa hẹn sẽ tặng 30 USD Bitcoin miễn phí cho người dùng nếu đăng ký. Số tiền này tương đương với một ngày lương của người dân tại El Salvador. Do đó, 6,5 triệu người dân, tức nửa dân số quốc gia, đã làm theo nhưng những gì họ nhận lại là một ứng dụng liên tục ngừng hoạt động. Các giao dịch cũng thường xuyên thất bại hay mất cả tiếng đồng hồ để chuyển tiền.

Vì thế, chỉ sau một tuần ra mắt, hàng nghìn người dân đã đổ ra đường, biểu tình chống đối Bitcoin. Họ mang theo biển kêu gọi “Nói không với Bitcoin” (No to Bitcoin), “Đả đảo kẻ độc tài” (No to Dictatorship) hay thậm chí còn đốt các ATM của Chivo. Nhưng Tổng thống Bukele đã tỏ ra dửng dưng và đổi dòng giới thiệu trên Twitter thành “Kẻ độc tài ngầu nhất thế giới”.

Những ATM Bitcoin ở El Salvador chẳng bao giờ được dùng đến. Ảnh: Bloomberg.

Mặc dù miễn phí giao dịch nước ngoài, vẫn chẳng ai thèm sử dụng Chivo để thanh toán. Ứng dụng này chỉ chiếm 2% trong tổng số thanh toán trong 5 tháng đầu năm 2022, theo số liệu của ngân hàng trung ương của El Salvador.

Cục nghiên cứu kinh tế quốc gia Mỹ (NBER) cũng thực hiện khảo sát với 1.800 hộ gia đình tại đây và nhận ra hầu như không ai tải Chivo về để giao dịch. Người dân El Salvador nói rằng họ không hiểu, không tin tưởng và cũng không chấp nhận đồng tiền này.

Trong khi đó, tình hình tài chính của El Salvador lại không mấy lạc quan. Quốc gia này đứng trước nguy cơ vỡ nợ và liên tục bị Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) chỉ trích về kế hoạch Bitcoin của Nayib Bukele.

Claudia Ortiz, một chính khách phản đối kế hoạch của tổng thống, nói rằng cú cược vào Bitcoin đã khiến El Salvador mất rất nhiều nguồn quỹ cho các mục tiêu quốc gia quan trọng hơn. “Cách hành xử của ông ấy không giống như tổng thống của một quốc gia nghèo khổ, ngập đầu trong nợ. Ông ấy giống một người nổi tiếng ủng hộ Bitcoin hơn”, cô nói. Theo Ortiz, Nayib Bukele đang "đánh bạc bằng tiền người dân".