FTX và Alameda Research đã bắt tay để lừa tiền người dùng như thế nào

Tên Sam hiện không còn trong ban quản trị quỹ Alameda, tuy nhiên mối quan hệ giữa ông chủ FTX và dự án này rất rõ nét. Ảnh: Financial Times.

Được thành lập vào tháng 10/2017, quỹ đầu tư Alameda Research được xem là “công ty chị em” với FTX vì cùng do Sam Bankman-Fried sáng lập. Tuy nhiên, ông khẳng định FTX và Alameda là 2 doanh nghiệp hoàn toàn độc lập và ông cũng không còn trong ban quản trị quỹ.

Thực tế chưa chắc phải vậy. Mới đây, theo một nguồn tin nội bộ chia sẻ với CNBC, quỹ đầu tư Alameda đã bí mật dùng tiền của người dùng trên sàn FTX hòng che mắt các nhà đầu tư. Họ đã âm thầm giao dịch hàng tỷ USD mà không cho người dùng hay biết.

Hàng tỷ USD được giao dịch trong bóng tối

Cụ thể, Alameda Research đã vay hàng tỷ USD từ sàn giao dịch FTX. Lúc đó, FTX đã đánh giá thấp lượng token cần được duy trì trên nền tảng nên đã không chần chừ mà âm thầm giao dịch với Alameda.

Tuy nhiên, các sàn giao dịch buộc phải đảm bảo một lượng tài sản nhất định trên nền tảng để đảm bảo tính thanh khoản. Do đó, giao dịch trị giá hàng tỷ USD giữa FTX và Alameda đã khiến sàn này đối mặt với khủng hoảng thanh khoản.

Danh mục tài sản của Alameda Research có nhiều bất thường. Ảnh: Newtoken.

Nguồn tin nội bộ cho hay khách hàng lớn nhất của FTX là Alameda. Quỹ đầu tư này vẫn duy trì hoạt động đến ngày nay nhờ nguồn tiền của sàn đa phần là do vẫn chưa ảnh hưởng nhiều đến bảng cân đối kế toán. Trên thực tế, Alameda không nắm giữ bất cứ tài sản nào, họ chỉ mượn hàng tỷ USD từ người dùng để giao dịch.

Tất cả quy trình này đều được hai bên âm thầm thực hiện mà không ai hay biết, CNBC cho biết. Nhưng việc tự ý sử dụng tiền của người dùng mà không có sự đồng ý là hành vi bất hợp pháp theo luật chứng khoán Mỹ, đồng thời vi phạm điều khoản dịch vụ của FTX.

Nói với CNBC, Sam Bankman-Fried không đưa ra bất kỳ bình luận nào về việc bí mật dùng tiền người dùng mà khẳng định rằng giao dịch đòn bẩy mới là nguyên nhân khiến FTX phá sản.

Ông cho biết để thực hiện các giao dịch đòn bẩy, Alameda đã phải lấy token FTT của sàn FTX làm tài sản thế chấp, dùng nó để hoàn trả các khoản vay. Thế nhưng, mới đây đồng tiền số FTX token bốc hơi hơn 75% chỉ trong một đêm, khiến khối tài sản đảm bảo trước đó không đủ để chi trả cho giao dịch.

Mô hình giao dịch đầy rủi ro của FTX

Nói với CNBC, nguồn tin nội bộ cho rằng phần lớn nguyên nhân của cú sụp đổ là mạng lưới giao dịch đòn bẩy phức tạp và phương pháp giao dịch ký quỹ của FTX.

Ký quỹ Giao ngay (Spot Margin) cho phép người dùng trao đổi tiền với những người dùng khác và ăn lời chênh lệch ngay trên nền tảng. Nhưng mỗi khi có tài sản được vay mượn, FTX sẽ mất một khoản tiền mà họ cần phải duy trì trong ví để đảm bảo tính thanh khoản.

Trong trường hợp với Alameda, quỹ đầu tư đã lợi dụng Spot Margin. FTX đã cho họ mượn miễn phí tiền của người dùng và không tuân theo hình thức một đổi một thông thường. Họ còn đã đánh giá thấp số tiền họ nợ khách hàng. Chính điều này đã dẫn đến tình trạng vỡ nợ, không đủ tiền để trả người dùng.

FTX phải bán mình khi thanh khoản trên sàn cạn kiệt. Ảnh: Bloomberg.

Nguồn tin nội bộ giải thích rằng Alameda đã dùng token FTT của FTX làm tài sản thế chấp và mượn tiền khách hàng. Nhưng dù FTX có tạo ra thêm nhiều token vẫn không thể hạ giá đồng tiền vì nó chưa từng được công bố ra thị trường mở. Do đó, Alameda cứ liên tục “mượn tiền” một cách miễn phí để giao dịch với người dùng.

Nhân viên cũng bị FTX phản bội

FTX đã duy trì cách làm này trong suốt thời gian qua là nhờ FTT vẫn giữ giá không có một lượng tiền lớn được rút ra cùng một lúc trên sàn. Tuy nhiên, sự kiện FTX phá sản đã khiến mô hình này sụp đổ, không đủ tiền để hoàn trả khách hàng.

Trong khi đó, các nhân viên kế toán vẫn không hề hay biết về sự chênh lệch trong tài sản vì tiền của khách hàng được xem là một khoản mục nằm ngoài bảng cân đối kế toán và sẽ không được liệt vào báo cáo tài chính của FTX.

Chia sẻ với CNBC, cựu nhân viên nói rằng mọi thông tin họ có được về công ty đều là giả. Họ nói rằng thủ đoạn tinh vi của FTX đã che mắt họ và chỉ có nhóm nhỏ biết tiền gửi của khách hàng đang bị sử dụng sai mục đích. Theo một ảnh chụp màn hình dữ liệu tài chính của FTX, mọi số liệu đều rất hoàn hảo, cho thấy FTX vẫn còn 1 tỷ USD dù người dùng đã rút tiền hàng loạt.

“Tôi cảm thấy rất sốc và sụp đổ. Chẳng ai đoán trước điều gì đang xảy ra”, một cựu nhân viên nói. Họ tâm sự rằng họ cũng thất vọng như những người dùng vì phải đối mặt với các khó khăn tài chính, bị kỳ thị vì làm việc cho FTX và mất sạch con đường công danh sự nghiệp. “Chúng tôi không ngờ có ngày mình lại bị phản bội như thế này”, cựu nhân viên tâm sự.