Quân đội đầy quyền lực của Myanmar: Họ là ai và tại sao lại phát động đảo chính?

Một người lính đứng gác trên con đường bị phong tỏa tới Quốc hội Myanmar ở Thủ đô Naypyidaw hôm thứ Hai sau khi quân đội bắt giữ nhà lãnh đạo đất nước, bà Daw Aung San Suu Kyi, trong một cuộc đảo chính. Ảnh: AFP

Quân đội Myanmar đã lật đổ chính phủ dân chủ mong manh của đất nước trong một cuộc đảo chính diễn ra vào sáng ngày hôm nay (1/2), tiến hành bắt giữ các nhà lãnh đạo dân sự, gồm cả Cố vấn Nhà nước Aung San Suu Kyi, cắt Internet và các chuyến bay.

Cuộc đảo chính đã đưa Myanmar trở lại chế độ quân sự hoàn toàn sau một giai đoạn thử nghiệm ngắn ngủi dưới chế độ bán dân chủ bắt đầu vào năm 2011 khi quân đội, lực lượng nắm quyền từ năm 1962, thực hiện bầu cử quốc hội và một số cải cách khác.

Điều gì đã dẫn tới cuộc đảo chính quân sự ở Myanmar?

Quốc hội Myanmar dự kiến sẽ ​​tổ chức phiên họp đầu tiên trong tuần này kể từ cuộc bầu cử ngày 8/11 năm ngoái, trong đó Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ (NLD) - đảng dân sự hàng đầu của đất nước, đã giành được 83% số ghế.

Quân đội từ chối chấp nhận kết quả cuộc bỏ phiếu, sự kiện được xem như cuộc trưng cầu dân ý với bà Aung San Suu Kyi, Chủ tịch đảng NLD và cũng là lãnh đạo dân sự trên thực tế của Myanmar kể từ khi nhậm chức vào năm 2015.

Quốc hội mới dự kiến ​​sẽ thông qua kết quả bầu cử và phê chuẩn chính phủ tiếp theo.

Bà Aung San Suu Kyi (trái) cùng tướng cấp cao Min Aung Hlaing (phải), Tổng tư lệnh Quân đội Myanmar tại Naypyitaw, Myanmar năm 2016. Ảnh: AP

Những đồn đoán về khả năng sẽ diễn ra đảo chính quân sự đã rộ lên trong mấy ngày gần đây. Quân đội Myanmar đã đe dọa sẽ “hành động” và triển khai binh lính bao vây các tòa nhà Quốc hội.

Sau chính biến, thông báo trên kênh truyền hình Myawaddy thuộc sở hữu của quân đội đã trích dẫn Điều 417 Hiến pháp Myanmar cho phép quân đội tiếp quản đất nước trong trường hợp khẩn cấp. Người thông báo cho biết cuộc khủng hoảng coronavirus và việc chính phủ không hoãn cuộc bầu cử tháng 11 là những lý do dẫn đến tình trạng khẩn cấp.

Quân đội Myanmar đã soạn thảo Hiến pháp năm 2008, trong đó giành quyền nắm giữ các bộ chủ chốt trong nội các và 25% số ghế trong Nghị viện. Điều đó cho thấy mức độ hạn chế quyền lực của chính phủ dân sự và việc sửa đổi hiến pháp sẽ không thực hiện được nếu không có sự hỗ trợ của quân đội.

Cuộc đảo chính được thực hiện như thế nào?

Sáng nay, Quân đội Myanmar đã bắt giam các nhà lãnh đạo của đảng NLD cầm quyền và ban lãnh đạo dân sự của Myanmar, trong đó có bà Aung San Suu Kyi và Tổng thống U Win Myint, cùng với các bộ trưởng nội các và một số chính trị gia đối lập.

Cuộc đảo chính đã được thông báo một cách công khai trên đài truyền hình Myawaddy thuộc sở hữu của quân đội khi người dẫn chương trình trích dẫn Hiến pháp Myanmar năm 2008 cho phép quân đội ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia. Tình trạng khẩn cấp sẽ được duy trì trong một năm.

Đài Phát thanh và Truyền hình Myanmar phát sóng lại thông báo của kênh truyền hình Myawaddy thuộc sở hữu của quân đội. Ảnh: AFP

Quân đội Myanmar đã nhanh chóng giành quyền kiểm soát các cơ sở hạ tầng trọng yếu của đất nước, đình chỉ hầu hết các chương trình phát sóng truyền hình và hủy tất cả các chuyến bay trong nước cũng như quốc tế.

Điện thoại và truy cập internet đã bị cắt ở một số thành phố lớn. Thị trường chứng khoán cùng các ngân hàng thương mại đã đóng cửa.

Người ta đã nhìn thấy nhiều hàng dài người xếp hàng bên ngoài các cây ATM ở một số thành phố. Tại Yangon, thành phố lớn nhất của đất nước và là thủ đô cũ, người dân chạy đến các khu chợ để mua thực phẩm và các nguồn cung cấp khác.

Bà Aung San Suu Kyi là ai?

Bà Aung San Suu Kyi lên nắm quyền với tư cách là ủy viên hội đồng nhà nước vào năm 2016 sau cuộc bỏ phiếu dân chủ đầu tiên tại Myanmar trong nhiều thập kỷ.

Sự lên ngôi của bà được coi là một thời điểm quan trọng trong quá trình chuyển đổi Myanmar sang nền dân chủ từ chế độ độc tài quân sự. Bà Aung San Suu Kyi, con gái của anh hùng giành độc lập cho đất nước Myanmar - tướng Aung San, từng bị quản thúc hơn 15 năm.

Thời gian bị giam giữ đã khiến bà trở thành một biểu tượng quốc tế và bà đã được trao giải Nobel Hòa bình năm 1991.