Lệnh cấm tài khoản mạng xã hội của ông Trump sau cuộc bạo loạn tại Đồi Capitol vào ngày 6/1 đã gây ra những phản ứng hoàn toàn khác nhau ở cả hai bờ Đại Tây Dương.
Trước đó, cả Twitter, Facebook, Snapchat, Pinterest và Reddit cùng một số MXH khác tại Mỹ đã liên tục xác nhận chặn tài khoản của Trump, dù không đưa ra bất kỳ vi phạm nguyên tắc cụ thể nào. Sau đó, Apple và Google cũng gỡ ứng ụng Parler, nơi tụ hợp những người ủng hộ Trump. Đây là hành vi của các công ty tư nhân nhưng bị ảnh hưởng bởi vị thế độc quyền. Động thái này không chỉ gây ra sự bất mãn nghiêm trọng trong những người ủng hộ Trump mà còn khiến những người đánh giá cao quyền tự do ngôn luận luôn được rao giảng tại Mỹ dấy lên sự nghi ngờ.
Về vấn đề này, CEO Tesla Elon Musk đã tweet rằng các công ty công nghệ phía bờ Tây đang trở thành “trọng tài” về quyền tự do ngôn luận. Trước đó, Musk từng nhiều lần chỉ trích hệ thống kiểm duyệt của Amazon và Facebook, đồng thời cho rằng đây là sự "độc quyền" và là hành vi "sai trái". Vào ngày 13/1, Giám đốc điều hành Twitter Jack Dorsey cho biết, việc cấm Tổng thống Donald Trump là “quyết định đúng đắn đối với Twitter”, nhưng ông cũng thừa nhận Internet không nên bị kiểm soát bởi một số công ty tư nhân. Dorsey khẳng định không có sự chi phối nào và "các nền tảng đã tự quyết hoặc bị khuyến khích bởi hành động của những người khác".
Sự độc quyền khiến các nền tảng mạng xã hội ảo tưởng về sức mạnh
Không giống như Mỹ, truyền thông châu Âu và các nhân vật của công chúng bên kia đại dương ít tập trung vào khái niệm tự do ngôn luận. Nhưng theo quan điểm của châu Âu, việc ngăn chặn Trump bằng MXH của Mỹ do Twitter đại diện là sự lạm dụng quyền lực để hạn chế tự do ngôn luận. Rõ ràng, các MXH không đưa ra bất kỳ nguyên tắc cụ thể nào đã bị vi phạm. Quyết định vô hiệu hóa tài khoản của Tổng thống Mỹ chỉ là sự ảo tưởng sức mạnh của các giám đốc điều hành MXH.
EU khẳng định, là các doanh nghiệp bình thường, các nền tảng MXH phải xác định rõ quyền hạn và trách nhiệm. Từ quan điểm về ranh giới quyền lực mà những gã khổng lồ kỹ thuật số nên có, người phát ngôn của Thủ tướng Đức Merkel đã có bài phát biểu vào ngày 11 thảo luận về vấn đề này. Ông cho biết, bà Merkel tin rằng lệnh cấm của Twitter đối với tài khoản của Trump là “có vấn đề”.
Vào ngày 10/1, ủy viên thị trường nội bộ của Ủy ban châu Âu Thierry Breton cũng đã lên tiếng. Ông thậm chí còn gọi sự cố Đồi Capitol là "thời điểm 11/9" trên mạng xã hội và chỉ trích các MXH có thể gây ra mối đe dọa cho hệ thống dân chủ. Theo ông, trước khi xảy ra bạo loạn ở Quốc hội, các MXH như Facebook, Twitter đã không thể ngăn chặn hiệu quả việc lan truyền thông tin sai lệch và ngôn từ kích động thù địch. Thay vào đó, họ đã tự ý áp đặt luật chơi.
EU nhất quán lên án hành vi xâm phạm quyền tự do ngôn luận của MXH Mỹ
Steffen Seibert, người phát ngôn của Thủ tướng Đức, nhận định: “Các nhà điều hành (mạng xã hội) có trách nhiệm lớn để đảm bảo rằng truyền thông chính trị không bị đầu độc bởi hận thù, dối trá và bạo lực. Các quyền cơ bản như tự do ngôn luận có thể bị can thiệp, nhưng chúng phải được thực hiện theo quy định của pháp luật và trong khuôn khổ pháp luật, chứ không phải tuân theo ý kiến của những người điều hành nền tảng truyền thông xã hội”.
Tiếng nói chất vấn do bà Merkel đại diện đã nhận được nhiều tiếng vang ở châu Âu và có nền tảng dư luận rộng rãi.
Ở Pháp, ngoài các quan chức đương nhiệm như Bộ trưởng Tài chính Bruno Lemaire, Quốc vụ khanh Công nghiệp Kinh tế Kỹ thuật số Cederic O và những người khác, các phe phái chính trị ở Pháp thường gây tranh cãi về nhiều vấn đề khác nhau. Các lực lượng cũng nhất trí phản đối việc Twitter tự điều chỉnh ngôn luận. Không cần phải nói, cánh hữu cực đoan nghiêng về Trump , ngay cả những lực lượng cánh tả, vốn luôn chỉ trích dữ dội Trump, cũng bày tỏ thái độ không đồng tình trên mạng.
Lãnh đạo của phong trào cánh tả Nước Pháp kiên cường, Jean-Luc Mélenchon, tin rằng dù thế nào đi nữa, hành động sai trái trước đây của Trump không thể được sử dụng như một cái cớ để chứng minh tính hợp pháp của Twitter. Những gã khổng lồ kỹ thuật số không có quyền phân định các cuộc thảo luận công khai.
Ông cũng đã đăng một đoạn video trên Youtube, nói rằng khó có thể chấp nhận việc mạng xã hội cấm tài khoản của các tổng thống đương nhiệm có ảnh hưởng công chúng chỉ dựa trên các quyết định nội bộ của họ. Một thành viên khác là François Ruffin, cảnh báo thêm rằng hôm nay chính là Trump, “ngày mai có thể bạn và tôi sẽ gặp phải sự kiểm duyệt này”.
Ngăn chặn sự bành trướng của các nền tảng mạng xã hội bằng quy định cụ thể
Môi trường pháp lý ở Mỹ tương đối thân thiện với các nền tảng kỹ thuật số.
Về quy định kỹ thuật số thì châu Âu- nơi thiếu những người khổng lồ Internet - đang vượt xa Mỹ. Khi dư luận Mỹ tranh cãi về hành động của Twitter, Liên minh châu Âu đang chuẩn bị đưa ra hai đạo luật nhằm tăng cường độ và phạm vi giám sát kỹ thuật số - Đạo luật Dịch vụ Kỹ thuật số và Đạo luật Thị trường Kỹ thuật số. Các luật này chủ yếu nhắm vào những người khổng lồ trong ngành Internet được gọi là "người gác cổng" hơn là các doanh nghiệp thông thường.
Cụ thể, Luật Dịch vụ Kỹ thuật số sẽ điều chỉnh mô hình kinh doanh và hành vi của các nền tảng trực tuyến phù hợp với các tiêu chuẩn châu Âu, nhấn mạnh rằng các nền tảng trực tuyến này có nghĩa vụ pháp lý đối với việc xem xét nội dung. Trong một khoảng thời gian, các công ty Internet của Mỹ do Thung lũng Silicon làm đại diện đã trở thành mục tiêu “tập trung” của các cơ quan quản lý EU. Một khi vi phạm có thể phải đối mặt với khoản tiền phạt khổng lồ lên tới hàng trăm triệu euro.
Đồng thời, EU cũng tăng cường khuyến khích xây dựng cơ sở hạ tầng Internet của riêng mình. Von der Lein, Merkel và Tổng thống Pháp Macron đã đề cập trong nhiều bài phát biểu vào năm ngoái rằng sự phụ thuộc rất lớn của châu Âu vào Google, Facebook, Twitter và các công ty Internet khác của Mỹ. Họ tuyên bố rằng EU sẽ tập trung vào sự phát triển chung Pháp-Đức và khởi động "GAIA Nền tảng điện toán đám mây -X” đóng vai trò là nền tảng để lưu trữ dữ liệu.
