Bài cuối: GIĂNG MẺ LƯỚI LỚN
Áp lực tứ bề
Ngay sau khi chuyên án được xác lập, Ban Chuyên án đã nhanh chóng xây dựng kế hoạch đấu tranh chuyên án, nội dung kế hoạch được Ban Chuyên án hết sức quan tâm, nhằm đảm bảo kế hoạch phải đạt được mục đích, yêu cầu trong đấu tranh chuyên án.
Do phạm vi đấu tranh chuyên án rộng, trải dài trên địa bàn cả nước, Ban Chuyên án đã thành lập các tổ công tác tại cả 3 miền Bắc, Trung, Nam, do từng lãnh đạo phòng, thành viên Ban Chuyên án làm tổ trưởng để thực hiện các nhiệm vụ cụ thể trong nội dung chuyên án đã đề ra.
Trên cơ sở củng cố vững chắc các thông tin, tài liệu về hành vi phạm tội của các đối tượng, Ban Chuyên án đã xây dựng, tổ chức kế hoạch phá án một cách chi tiết với các phương án thực hiện cụ thể, đồng thời đảm bảo các yêu cầu về chính trị, pháp luật và nghiệp vụ.
Theo đó, sẽ tiến hành khám xét khẩn cấp phục vụ phá án 18 địa điểm tại Bình Dương, TPHCM, Hà Nội, Hải Dương, Thừa Thiên - Huế và nhà riêng, chỗ ở của 10 đối tượng chính liên quan. Ban Chuyên án đã thành lập 11 tổ công tác trinh sát với tổng số gần 400 người.
Cơ quan Cảnh sát điều tra thực hiện khám xét tại CDC Khánh Hòa
Bên cạnh đó, Ban Chuyên án đã dự kiến các tình huống phát sinh có thể xảy ra và phương hướng, biện pháp xử lý để đảm bảo phá án thành công. Sau khi khống chế bí mật thành công các đối tượng trên, Cục trưởng C03 sẽ phát lệnh tấn công đồng loạt cho các tổ công tác.
Yêu cầu đặt ra của các mũi trinh sát là phải tiếp cận được tất cả 18 địa điểm, 25 đối tượng chính liên quan để đồng loạt phá án; không để các đối tượng kịp trở tay, che giấu, tiêu hủy tài liệu, chứng cứ đối phó Cơ quan điều tra, tẩu tán tài sản, bỏ trốn; phải bắt giữ được toàn bộ đường dây, cả đối tượng chủ mưu, cầm đầu và đối tượng tham gia, không để phát sinh đối tượng truy nã.
Thực hiện kế hoạch phá án, đúng 9 giờ ngày 10-12-2021, khoảng 400 cán bộ, chiến sĩ thuộc Cục C03 và các đơn vị nghiệp vụ Bộ Công an, Công an các địa phương đồng loạt tiến hành khám xét 21 địa điểm; triệu tập, khống chế 25 đối tượng tại Hà Nội, Hải Dương, Thừa Thiên - Huế, TPHCM, Bình Dương, Long An, Cần Thơ... khởi tố 22 bị can về 4 tội danh: vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng; đưa-nhận hối lộ; lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ.
Ban chuyên án cũng nhanh chóng kê biên, phong tỏa, ngăn chặn giao dịch tài khoản, bất động sản với tổng trị giá trên 1.670 tỷ đồng của Phan Quốc Việt và đồng phạm. Hiện đã có 82 đối tượng bị khởi tố, bắt giam, trong đó có 2 Bộ trưởng, 1 Thứ trưởng, nhiều lãnh đạo cấp cao của Bộ Y tế, Bộ Khoa học và Công nghệ, nhiều giám đốc CDC các tỉnh thành.
Để phá đại án được ví như "quả bom Việt Á", khi phát nổ đã khiến nhiều cán bộ cấp cao vướng vòng lao lý, tiêu tan sự nghiệp, lộ ra nhiều góc khuất trong xã hội hiện nay, thì áp lực đối với những người tham gia chuyên án hẳn là không hề nhỏ.
Thời điểm vụ án được phát hiện cũng là lúc tình hình dịch bệnh Covid-19 trên địa bàn cả nước diễn biến đặc biệt phức tạp nên việc thực hiện đấu tranh của Chuyên án 312V gặp rất nhiều khó khăn. Tuy nhiên, với yêu cầu nhiệm vụ mà Ban chuyên án đặt ra, từng trinh sát đã không ngại gian khổ, khắc phục khó khăn, hoàn thành nhiệm vụ được giao.
Trong đại án Việt Á có sai phạm rất lớn từ một số lãnh đạo, cán bộ thuộc Bộ Y tế, trong đó có cựu Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long
Trong thời gian đầu, việc nghiên cứu thông tin, tài liệu liên quan đến Công ty Việt Á, các kit xét nghiệm, hóa chất... của trinh sát rất hạn chế vì đây là lĩnh vực chuyên môn đặc thù. Trong Công ty Việt Á, tất cả các hóa chất, công thức đến pha chế đều được các đối tượng "mã hóa" thông tin nên công tác phân tích gặp rất nhiều khó khăn. Để giải mã các thông tin, tài liệu được mã hóa, các trinh sát đã phối hợp với các chuyên gia, nhà khoa học... để nghe phân tích dữ liệu, sàng lọc thông tin làm căn cứ, tài liệu để tổ chức trinh sát, đấu tranh.
Bên cạnh đó, đối tượng trong chuyên án hầu hết là những kẻ có quyền lực, có nhiều mối quan hệ, có tiền nên các CBCS cũng phải đối mặt với các biểu hiện tiêu cực, hoài nghi, gây chia rẽ, mất đoàn kết nội bộ, những cám dỗ về vật chất... Tuy nhiên, các cán bộ trinh sát đã vượt qua tất cả để hoàn thành xuất sắc phần việc được giao, được các cấp lãnh đạo ghi nhận, biểu dương.
Những thủ đoạn tinh vi của tội phạm "cổ cồn trắng"
Cũng như các loại tội phạm hình sự, tội phạm kinh tế có những thủ đoạn hết sức tinh vi nhằm che giấu hành vi phạm tội. Tuy nhiên, đối tượng phạm tội thường là những kẻ có học, thậm chí có trình độ học vấn, hiểu biết rất cao nên việc đấu tranh, làm rõ hành vi phạm tội không hề dễ dàng.
Ngay từ đầu, Ban Chuyên án đã xác định các đối tượng nâng khống giá trị nguyên vật liệu để nâng giá thành sản xuất test Covid-19, nhưng để chứng minh hành vi phạm tội này là rất khó khăn. Qua tài liệu trinh sát thu thập được, phát hiện các đối tượng lập đồng thời 2 hệ thống sổ sách kế toán; 1 hệ thống công khai sử dụng để báo cáo thuế, 1 hệ thống bí mật để theo dõi nội bộ. Do đó, Ban Chuyên án thống nhất điểm đột phá là việc các đối tượng sử dụng 2 hệ thống sổ sách kế toán nói trên.
Ông Nguyễn Minh Tuấn - nguyên Vụ trưởng Vụ Trang thiết bị và công trình y tế, Bộ Y tế; Nguyễn Nam Liên - Vụ trưởng Vụ Kế hoạch tài chính (Bộ Y tế) bị khởi tố về tội lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ
Tuy nhiên, quá trình đấu tranh, tài liệu chứng minh 2 hệ thống sổ sách kế toán rất mờ nhạt nên chưa thể trích xuất, dựng lại dữ liệu. Dù đã chuyển hướng tập trung xác minh, làm rõ dấu hiệu vi phạm trong việc thực hiện các gói thầu cung cấp trang thiết bị phòng, chống dịch Covid-19 giữa Công ty Việt Á, Công ty cổ phần thiết bị vật tư y tế Thanh Hóa - Themco với CDC Thanh Hóa, sau đó là các dấu hiệu vi phạm liên quan đến các gói thầu ở Cần Thơ, Bình Dương, Vĩnh Long... nhưng cũng đều chưa tìm được điểm đột phá.
Cuối cùng, sau nhiều lần họp bàn, Ban Chuyên án nhận định: Theo quy luật thông thường, tất cả các khoản tiền "chiết khấu", "hối lộ" đều sẽ được các đơn vị mua hàng (CDC, Sở Y các tỉnh, thành...) nhận bằng tiền mặt, tuy nhiên do tình hình dịch bệnh không thể di chuyển, các đối tượng buộc phải tìm cách "chuyển khoản".
Do vậy, Ban Chuyên án đã chỉ đạo trinh sát rà soát hàng trăm tài khoản ngân hàng, liên quan tới hàng trăm đơn vị, cá nhân mua hàng của Công ty Việt Á để tìm cho được một đơn vị, cá nhân nhận tiền "chiết khấu", "hối lộ" bằng hình thức chuyển khoản. Cuối cùng, trinh sát đã phát hiện được khoản tiền 5 tỷ đồng có nhiều dấu hiệu nghi vấn chuyển từ tài khoản của Cửa hàng Âu Lạc đến số tài khoản của đối tượng Nguyễn Thị Hiển với nội dung "Nhờ thanh toán giúp tiền mua hàng".
Kết hợp với các biện pháp nghiệp vụ để xác minh, Ban Chuyên án đã thu thập được tài liệu thể hiện việc Phan Quốc Việt chỉ đạo các đối tượng chuyển khoản 5 tỷ đồng tiền chiết khấu cho Phạm Duy Tuyến, Giám đốc CDC Hải Dương qua số tài khoản của Nguyễn Thị Hiển (do Phạm Duy Tuyến gửi cho Công ty Việt Á). Đây chính là điểm đột phá quan trọng để tiến hành phá án, làm rõ toàn bộ các hành vi vi phạm pháp luật của các đối tượng.
Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương Đặng Đức Anh
Trong Chuyên án 312V, các đối tượng chủ yếu liên lạc với nhau bằng Viber, hệ thống quản trị mạng của Công ty Việt Á được bảo mật rất cao. Do đó, mọi hoạt động trinh sát kỹ thuật đều phải thực hiện một cách hết sức thận trọng.
Trên cơ sở đã dựng lên được toàn bộ đường dây, đối tượng, vai trò từng đối tượng và nắm bắt quy luật hoạt động của tất cả đối tượng, khu vực, địa điểm..., Ban Chuyên án đã quyết định thời điểm phá án vào đúng 9 giờ, thứ sáu ngày 10-12-2021. Đây là thời điểm cuối tuần, khi các đối tượng tập trung tại văn phòng để tổng kết công việc trong tuần, các dữ liệu điện tử sẽ được cập nhật mới nên có thể bắt gọn các đối tượng, thu được toàn bộ tang vật, tài liệu liên quan đến vụ án.
Chuyên án 312V có tác động, ảnh hưởng rất lớn trong xã hội, được lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Quốc hội và quần chúng nhân dân đánh giá cao, ghi nhận những cố gắng, nỗ lực không ngừng nghỉ của lực lượng CAND nói chung và lực lượng Cảnh sát kinh tế nói riêng.
Từ khi phá án đến nay, giá kit xét nghiệm trên thị trường đã giảm mạnh, các đơn vị y tế thực hiện hoạt động đấu thầu, mua sắm... hết sức chặt chẽ, khách quan, giảm hẳn chi phí xét nghiệm cho nhiều tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp.
Ngay sau khi khởi tố vụ án, ngày 22-12-2021, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã yêu cầu Bộ Công an chủ trì, phối hợp với các cơ quan, các địa phương liên quan đẩy nhanh tiến độ điều tra, xác minh, mở rộng vụ án xảy ra tại Công ty Việt Á, thu hồi tài sản bị chiếm đoạt và thất thoát, sớm đưa các đối tượng ra xét xử.
Ngày 30-12-2021, Thường trực Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực cũng thống nhất đưa vụ án xảy ra tại Công ty Việt Á vào diện Ban Chỉ đạo theo dõi, chỉ đạo. Hiện Chuyên án vẫn đang tiếp tục mở rộng, điều tra, sẽ còn nhiều cá nhân, đơn vị, doanh nghiệp sai phạm phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.
