Điều chỉnh giá điện căn cứ vào sức chịu đựng của nền kinh tế

 Giá đầu vào sản xuất điện tăng mạnh thời gian qua

EVN dự báo năm 2022 lỗ hơn 31.000 tỷ đồng do chi phí sản xuất điện và mua điện tăng cao. Theo Bộ Công Thương, thời gian qua giá đầu vào sản xuất điện tăng mạnh không chỉ ở Việt Nam mà cả trong khu vực và trên thế giới. Hiện nay, Bộ đang cùng các bộ, ngành rà soát trên cơ sở đề xuất điều chỉnh giá điện của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) theo Quyết định số 24/2017/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ (Quyết định 24) quy định về cơ chế điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân cũng như chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Ngoài ra, Bộ Công Thương cân nhắc các phương án điều chỉnh giá điện căn cứ vào sức chịu đựng của nền kinh tế, người dân và doanh nghiệp.

Mới đây, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cũng cho hay, giá đầu vào sản xuất điện tăng nên cần cân nhắc điều chỉnh giá bán lẻ, nhưng tăng ở mức nào phải rà soát, sau đó đề xuất cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định. Hiện mức tăng giá bán lẻ điện bình quân đã vượt thẩm quyền của EVN (tăng trên 5%) và giá bán lẻ vẫn ở mức thấp thì ngành điện không thể chịu đựng được lâu dài.

Theo quy định tại Quyết định 24 khi các thông số đầu vào làm biến động giá bán điện từ 3-5%, EVN được phép điều chỉnh giá bán điện bình quân ở mức tương ứng, sau đó báo cáo Bộ Công Thương để kiểm tra, giám sát; ở mức 5% đến dưới 10%, EVN báo cáo Bộ và tăng giá sau khi được chấp thuận. Đối với mức giá điện bình quân cần điều chỉnh tăng từ 10% trở lên hoặc điều chỉnh ngoài khung giá quy định do những tác động mạnh làm tăng chi phí, EVN sẽ trình phương án tăng giá và Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành rà soát, báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét.

Việt Nam đang trong lộ trình hướng tới thị trường điện cạnh tranh, Ủy ban rất mong muốn có cơ chế để đưa giá điện hiện nay về sát với giá thị trường, doanh nghiệp có cơ sở tự xem xét hiệu quả hoạt động đầu tư cũng như chi phí sản xuất kinh doanh để đưa ra mức giá phù hợp. Khi chưa thực hiện được vấn đề này thì sẽ ảnh hưởng tới hiệu quả kinh tế và sự phát triển của ngành điện. Đồng thời, việc xã hội hóa, thu hút đầu tư cũng gặp khó khăn, ảnh hưởng cung ứng điện cho nền kinh tế, ông Hồ Sỹ Hùng, Phó Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp cho biết.

Việt Nam hiện nay đang là nước nhập khẩu ròng năng lượng với mức nhập khẩu đáng kể than, dầu và thời gian tới sẽ là khí tự nhiên hóa lỏng (LNG)… Do vậy, nhiều chuyên gia cho rằng, về chính sách cần có những quy định, hướng điều chỉnh phù hợp, kịp thời để đảm bảo vận hành hiệu quả hệ thống điện, an ninh năng lượng quốc gia.

Theo ông Nguyễn Tiến Thỏa, Nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá - Bộ Tài chính, thực hiện theo Quy định 24 thì EVN được quyền điều chỉnh giá 6 tháng/lần nếu các thông số đầu vào biến động tăng 3% trở lên so với giá bán hiện hành. Thủ tướng Chính phủ quyết định điều chỉnh giá khi giá bán điện bình quân tính toán cao hơn giá điện hiện hành từ 10%. Tuy nhiên, để kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, Việt Nam giữ ổn định giá bán điện từ tháng 3/2019 đến nay trong điều kiện giá bán điện thấp hơn chi phí sản xuất.

Việc điều hành giá điện cần cân nhắc lựa chọn

Ông Nguyễn Tiến Thỏa nói: "Để sản xuất điện, chúng ta phải nhập nguyên liệu đầu vào. Giá điện trong nước đang không phản ánh giá trị thị trường thế giới của những loại đầu vào này và những yếu tố khác. Do vậy, việc điều hành giá điện theo cơ chế giá thị trường cần cân nhắc lựa chọn".

Ông Thỏa cho biết thêm, xăng dầu là mặt hàng bình ổn giá, doanh nghiệp được quyền quyết định giá, còn điện là mặt hàng nhà nước định giá chứ không phải EVN. Mặt khác, việc điều chỉnh giá điện phải được tính toán, cân nhắc kỹ lưỡng vì nó tác động rất lớn tới sản xuất - kinh doanh của toàn bộ nền kinh tế.

Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho hay, chi phí đầu vào và các chi phí sản xuất, quản lý tăng, trong khi giá bán điện cố định không điều chỉnh thì ngành điện lỗ nặng là điều đương nhiên và sẽ tiếp tục lỗ nếu không có sự điều chỉnh kịp thời. Đến năm 2023 sẽ là 4 năm Việt Nam chưa tăng giá điện, nhưng nếu tăng phải cân nhắc mức tăng sao cho phù hợp với tăng trưởng, lạm phát cũng như những tác động tới người dân, doanh nghiệp trong bối cảnh khó khăn hiện nay.

Theo đề xuất của EVN trước đó, do biến động giá nhiên liệu như: than, dầu, khí trên thế giới khiến chi phí sản xuất điện và mua điện của EVN tăng rất cao. Căn cứ diễn biến giá nhiên liệu các tháng đầu năm 2022 và kế hoạch vận hành hệ thống điện đã được Bộ Công Thương phê duyệt từ đầu năm, năm nay EVN có thể lỗ lên tới 64.805 tỷ đồng.

Để ứng phó vấn đề này, Tập đoàn đã thực hiện triệt để việc tiết kiệm và cắt giảm chi phí như: tiết kiệm 10% các chi phí thường xuyên; cắt giảm từ 20 - 30% chi phí sửa chữa tài sản cố định; tạm chi lương cho cán bộ công nhân viên bằng 80% mức lương bình quân năm 2020; tăng cường quản trị các khoản giảm giá thành điện...; đồng thời, thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp tối ưu hóa dòng tiền, thu cổ tức của các công ty cổ phần có vốn góp của EVN trong năm 2022.

Bên cạnh các giải pháp về quản trị, trong sản xuất EVN vận hành tối ưu hệ thống điện để phát tối đa nguồn thủy điện (chi phí thấp); điều phối các hợp đồng mua than, ưu tiên các nguồn than có giá rẻ hơn để giảm chi phí phát điện; đàm phán với các chủ đầu tư các nhà máy điện BOT về sản lượng phát điện để tối ưu hóa chi phí chung...

Đại diện EVN cho hay, trong bối cảnh tình hình tài chính hiện nay khiến Tập đoàn gặp rất nhiều khó khăn và có thể kéo sang các năm tiếp theo. Trước mắt là khó khăn trong việc không cân đối được dòng tiền để thanh toán chi phí mua điện cho các đơn vị phát điện, ảnh hưởng đến khả năng hoạt động liên tục của các nhà máy điện và đảm bảo cung cấp điện.