Theo đánh giá của một số nhà phân tích Trung Quốc, quan hệ giữa Bắc Kinh và Washington đối mặt nhiều bất ổn và có thể xấu đi sau cuộc bầu cử giữa kỳ ngày 8/11 tại Mỹ nếu kết quả là Đảng Cộng hòa giành được một hoặc cả hai viện trong Quốc hội.
Những tháng gần đây, căng thẳng giữa hai cường quốc hàng đầu thế giới leo thang trong một loạt vấn đề. Trong đó, cạnh tranh về công nghệ tiếp tục là “điểm nóng”. Mỹ mới đây siết hạn chế xuất khẩu linh kiện và công nghệ chip sang Trung Quốc, đồng thời kêu gọi các nước đồng minh có động thái tương tự.
“Chắc chắn Đảng Cộng hòa sẽ giành lại Hạ viện. Cuộc đua giành Thượng viện đang rất suýt soát nhưng khả năng Đảng Cộng hòa giành được cả Thượng viện cũng đang tăng lên”, phó giáo sư Diao Daming của Trường Nghiên cứu Quốc tế thuộc Đại học Nhân dân Trung Quốc ở Bắc Kinh nhận định.
Theo ông Diao, Tổng thống Joe Biden đang chịu áp lực phải xử lý một loạt vấn đề, bao gồm lạm phát cao kỷ lục. Chính phủ của ông sẽ đối mặt những thách thức lớn hơn để hoàn thành chương trình nghị sự đã đề ra và bị chia rẽ nếu Đảng Cộng hòa nắm quyền kiểm soát một trong hai viện.
“Ông Biden có thể sẽ tham gia nhiều hơn vào các hoạt động đối ngoại trong 2 năm tới, với trọng tâm là sự cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc”, vị phó giáo sư nhận định. “Ông ấy sẽ thúc đẩy Chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương và khuôn khổ kinh tế Ấn Độ - Thái Bình Dương, đồng thời đẩy nhanh cạnh tranh quyền lực theo chương trình nghị sự được vạch ra trong chiến lược an ninh quốc gia của mình”.
Trong chiến lược an ninh quốc gia công bố vào tháng trước, chính quyền của ông Biden xác định sự cạnh tranh quyền lực với Trung Quốc là “thách thức địa chính trị lớn nhất” mà Mỹ phải đối mặt trong thời kỳ hậu Chiến tranh lạnh.
“Đảng Cộng hòa có thể tác động tới chính sách Trung Quốc của Nhà Trắng về các vấn đề như can thiệp công việc nội bộ của Trung Quốc hay thúc đẩy hơn nữa bảo hộ thương mại”, ông nói và lưu ý rằng: “Đảng Cộng hòa cũng sẽ ủng hộ năng lượng truyền thống và phản đối việc hợp tác chống biến đổi khí hậu, vì vậy có thể sẽ có rất nhiều rào cản”.
Tháng trước, nghị sĩ Kevin McCarthy, lãnh đạo phe thiểu số tại Hạ viện, cho biết nếu Đảng Cộng hòa giành được đa số ghế trong cuộc bầu cử giữa kỳ, một ủy ban sẽ được thành lập để xem xét nguồn gốc của Covid-19 và cách Trung Quốc “đánh cắp” công nghệ của Mỹ.
Tuy nhiên, theo Shi Yinhong, giáo sư về quan hệ quốc tế tại Đại học Bắc Kinh, dù đảng nào giành chiến thì việc này cũng sẽ không có “tác động mang tính quyết định” tới định hướng của quan hệ Mỹ-Trung.
Ông cho rằng yếu tố mang tính quyết định trong định hướng quan hệ giữa hai cường quốc là việc ông Donald Trump - người đã phát tín hiệu về việc sẽ trở lại cuộc đua vào Nhà Trắng - giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống vào năm 2024.
“Dù cả hai đảng đều không thân thiện với Trung Quốc, nhưng với Bắc Kinh thì đảng ít nguy hiểm hơn có lẽ là Đảng Dân chủ”, ông Shi nói. “Cơ hội giành chiến thẳng của Đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2024 khá hạn chế. Ông Trump là người khá cứng rắn, vì vậy nếu ông ấy tái đắc cử, quan hệ Mỹ-Trung sẽ còn bị ảnh hưởng nặng nề hơn”.
Còn theo Xin Qiang, giáo sư kiêm phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Mỹ tại Đại học Fudan, việc đảng Cộng hòa giành chiến thắng trong cuộc bầu cử giữa kỳ có thể dẫn tới sự mâu thuẫn trong chính sách của Mỹ.
“Đặc biệt nếu Đảng Cộng hòa, bao gồm cả ông Trump, trở lại vào năm 2024 thì tình trạng bất ổn có thể còn tồi tệ hơn nhiều”, ông Xin phát biểu tại hội nghị chuyên đề về Hợp tác Hàng hải Toàn cầu và Quản trị Đại dương ở tỉnh Hải Nam (Trung Quốc) tuần trước. “Cạnh tranh sẽ tiếp tục nóng lên và căng thẳng sẽ leo thang”.
