Biến đổi khí hậu phức tạp làm giảm năng suất thu hoạch, đại dịch Covid-19 bùng phát khiến cho tình trạng thiếu hàng hóa và thiếu nhân công ngày càng trầm trọng.
Ngân hàng Thế giới đã cảnh báo việc Nga xung đột với Ukraine có thể gây ra suy thoái kinh tế toàn cầu do nguồn cung khí đốt bị cắt giảm và giá phân bón tăng cao.
Với những ảnh hưởng này, người dân từ 5 quốc gia đã chia sẻ câu chuyện của họ về tác động của cuộc khủng hoảng sinh hoạt phí với BBC.
Brazil: Tủ lạnh trống rỗng
Đối với cô Rosiane Inácio Bulhoẽs de Oliveira, ngay cả việc mua những thứ cơ bản đều rất khó khăn. Bà mẹ 4 con ở Araraquara, São Paulo, sống qua ngày dựa vào đồ cho tặng và thực phẩm giảm giá. Tủ lạnh nhà cô hoàn toàn trống rỗng, chỉ trừ một nồi thức ăn thừa.
Rosiane đang nấu xà phòng từ dầu ăn thừa cho gia đình. Ảnh: BBC.
“Sếp của tôi định đổ hết chỗ đậu và thịt hun khói này, nhưng tôi đã xin về và nấu được một bữa ăn", cô nói.
Năm vừa rồi, lạm phát tại Brazil đã tăng lên ở mức hai chữ số cho nhóm hàng hóa và dịch vụ cơ bản. Cứ 4 người thì có 1 người không có đủ thức ăn, mặc dù Brazil là một cường quốc nông nghiệp. Giá lương thực thực phẩm trong nước tăng đều nhưng tiền lương thì không theo kịp.
Sự gián đoạn chuỗi cung ứng do đại dịch Covid-19, biến đổi khí hậu và giá phân bón tăng cao đang đẩy chi phí sản xuất của nông dân lên cao, tác động trực tiếp đến người tiêu dùng.
Nhà của Rosiane có mùi hôi vì việc lau dọn nhà cửa sạch sẽ là rất tốn kém. Giá dầu ăn tăng cao, Rosiane và bố của cô đã có sáng kiến hữu ích: biến dầu đã qua sử dụng thành xà phòng.
New Zealand: Nhen nhóm di cư sang Australia
Thủ đô Wellington của New Zealand được xếp hạng là một trong những thành phố có mức sống hợp lý nhất thế giới để mua nhà ở. Tuy nhiên bức tranh ảm đảm chung cũng bao trùm lên những người thuê nhà khi giá đã tăng 12% trong năm qua. Cùng với việc xăng và thực phẩm tăng giá, nhiều người đã cân nhắc đến việc chuyển sang Australia - nơi họ có quyền sống và làm việc.
Gia đình Harmony buộc phải di cư sang Australia do chi phí sống ở New Zealand tăng. Ảnh: BBC.
Chris - thợ xây, cùng vợ là cô Harmony và bốn cô con gái đã rời Wellington để bắt đầu cuộc sống mới ở thành phố Brisbane, Australia. Mặc dù sở hữu nhà riêng và có mức thu nhập tương đối ổn, nhưng họ vẫn gặp nhiều khó khăn.
“Chúng tôi có bốn đứa con nên rất tốn kém. Những người bạn Australia nói chúng tôi rằng sinh hoạt phí đang tăng lên, nhưng đó là chi phí cách đây 5 năm ở New Zealand", Chris nói.
Rời New Zealand và người thân là một quyết định khó khăn với Harmony. Nhưng với cô, điều này là cần thiết cho bọn trẻ.
“Bạn không thể kiếm sống ở New Zealand. Nếu ở đó, bạn chỉ tụt lùi đi mà thôi. Bạn không có quyền lựa chọn, bạn phải chuyển đi, hoặc New Zealand phải thay đổi. Tôi muốn các con có tương lai sáng lạn hơn nhưng ở đây không có tương lai nào", cô nói.
Chính phủ New Zealand đã nỗ lực áp dụng một số biện pháp ngắn hạn như trợ cấp nhiên liệu và giảm một nửa phí giao thông công cộng, nhưng đối với nhiều người, điều đó là chưa đủ.
Italy: Thắt lưng buộc bụng khi giá năng lượng tăng gấp đôi
Ở Brescia, thép là một phần xương sống của thành phố. Trong 15 năm qua, ngành công nghiệp này đã phải hứng chịu hậu quả của cuộc khủng hoảng tài chính và đại dịch Covid-19 rất nặng nề. Giờ đây, thêm tác động của cuộc chiến ở Ukraine và chiến lược "Zero Covid-19" ở Trung Quốc, thương mại thêm một lần gián đoạn.
Mirella và Lucas trong xưởng đúc gang ở Brescia. Ảnh: BBC.
Mirella và Lucas quen nhau tại một xưởng đúc gang ở Brescia. Mức lương ổn định của họ đều không thể đáp ứng được chi phí thực phẩm, xăng dầu và năng lượng ngày càng tăng.
“Hóa đơn tiền điện đã tăng gấp đôi, mặc dù chúng tôi ít khi ở nhà", Mirella nói.
"Chúng tôi phải thắt lưng buộc bụng. Tưởng chừng có thể tiết kiệm nhiều, nhưng chúng tôi chỉ tiết kiệm được rất ít", Lucas chia sẻ.
Xưởng đúc gang này vẫn tiếp tục phục vụ cho các đơn hàng. Nhưng một nguồn nguyên liệu quan trọng từ thành phố Mariupol, miền Đông Nam Ukraine đang bị gián đoạn, sau khi quân đội Nga chiếm đóng khu vực này.
Ghana: Giá nước uống đe dọa ngân sách tuần
Mark Impraim kinh doanh nhà hàng ở Ghana - một trong những quốc gia có sinh hoạt phí đắt đỏ nhất ở châu Phi.
Mark đi chợ mua nguyên liệu cho nhà hàng ở một khu chợ ở Accra, Ghana. Ảnh: BBC.
Anh đang phải đặt mua nguyên liệu cho món ăn nổi tiếng nhất của quán là cơm trộn tại một khu chợ địa phương. Nhưng giá đã tăng gấp đôi trong thời gian gần đây.
Mark nhìn vào một rổ cà chua, thất thần trước giá bán: "Chỗ này từng chỉ 3 USD, nhưng bây giờ là 40 USD. Nếu tôi tăng giá món ăn gấp đôi, thì khách sẽ không dám tới. Vậy nên tôi đang tìm cách giải quyết vấn đề bằng cách giảm số lượng".
Một loại chi phí đang ăn vào ngân sách hàng tuần của Mark là nước uống. Giá nước đã tăng gấp đôi giá 2 lần trong 4 tháng qua do đồng cedi mất giá. Các nhà cung cấp nước sạch cho biết việc tăng giá cho khách hàng là điều khó tránh khỏi.
Thái Lan: Giá phân bón cản trở xuất khẩu gạo
Nhìn từ xa, những cánh đồng lúa trở nên lấp lánh sau những cơn mưa gió mùa. Bà Bunchuay Somsuk và những người nông dân khác đang rải phân bón để đảm bảo năng suất thu hoạch. Gạo Thái Lan nổi tiếng về chất lượng, phần lớn vụ mùa ở Suphanburi, phía bắc Bangkok, được xuất khẩu sang Trung Đông và châu Phi.
Bà Bunchuay làm nông dân trồng lúa ở Suphanburi, Thái Lan. Ảnh: BBC.
Bunchuay có một cuốn sổ ghi lại các khoản nợ của mình. Bà vẫn còn khoản nợ tương đương 508 USD từ năm ngoái. Với giá gạo toàn cầu giảm và giá phân bón tăng cao, bà gặp khó khăn về chi tiêu sau vụ thu hoạch năm nay.
Tháng 4/2021, giá phân bón là 550 baht (khoảng 16 USD), nhưng năm nay con số đó đã tăng gấp 3 lần. Thái Lan nhập khẩu hơn 90% nguyên liệu làm phân bón.
Chính phủ đã áp dụng giới hạn giá để kiểm soát giá thấp hơn thị trường toàn cầu, nhưng các nhà sản xuất cho rằng điều này sẽ không bền vững vì họ đang thua lỗ.
Nông dân trồng lúa của Thái Lan luôn cần một lượng lớn phân bón để sản xuất dư lượng cây trồng xuất khẩu. Để tiếp tục hoạt động, giá phân bón phải giảm hoặc giá lúa phải tăng. Đây là một viễn cảnh đáng lo ngại đối với nhiều quốc gia phụ thuộc vào mặt hàng chủ lực này.
