Ngân hàng Thế giới (WB) vừa công bố Báo cáo Triển vọng Kinh tế toàn cầu, trong đó hạ dự báo tăng trưởng thế giới năm nay xuống còn 1,7% - mức chậm nhất kể từ năm 1993. Do ảnh hưởng của lạm phát cao, lãi suất tăng, nhiều nền kinh tế sẽ có mức tăng trường gần bờ vực suy thoái, trong khi một số nền kinh tế lớn của thế giới cũng đứng trước nhiều khó khăn, thách thức.
Năm 2023, mức tăng trưởng của nhiều nền kinh tế ở gần "bờ vực suy thoái" mà nguyên nhân là chịu ảnh hưởng của tình trạng tăng lãi suất, giải pháp mà nhiều nước thực hiện để kiềm chế lạm phát, xung đột tại Ukraine tiếp diễn cùng với việc các nền kinh tế lớn của thế giới gặp nhiều khó khăn. Tốc độ tăng trưởng chậm lại phần lớn xảy ra ở những nền kinh tế phát triển, trong đó, kinh tế Mỹ có thể chỉ tăng trưởng 0,5% trong năm 2023.
Tăng trưởng kinh tế ở châu Âu và Trung Á được dự báo giảm tốc mạnh trong năm 2022 khi chỉ đạt mức 0,2% và dự kiến năm 2023 chỉ ở mức 0,1%. Nguyên nhân của tình trạng này chủ yếu là do sự sụt giảm của kinh tế Nga trong cả 2 năm (2022, 2023) và suy thoái sâu sắc trong năm 2022 của Ukraine. Nếu loại trừ 2 nền kinh tế này, tăng trưởng ở châu Âu và Trung Á dự báo sẽ tăng ở mức 2,1% trong năm 2023.
Theo Chủ tịch WB David Malpass, lạm phát tăng tốc, các ngân hàng trung ương thắt chặt chính sách, điều kiện tài chính xuống cấp và cú sốc từ xung đột Nga – Ukraine đang gây sức ép lên tăng trưởng toàn cầu. Tốc độ tăng trưởng chậm lại hầu hết đều xảy ra ở những nền kinh tế tiên tiến.
Cả 3 cỗ máy tăng trưởng lớn của thế giới – Mỹ, Eurozone và Trung Quốc đều đang trải qua thời kỳ yếu đi rõ rệt. Kinh tế Mỹ có thể chỉ tăng trưởng 0,5% trong năm 2023, Trung Quốc sẽ là 4,3%. Các quốc gia sử dụng đồng euro có thể đối mặt với suy thoái kinh tế toàn cầu mới trong chưa đầy 3 năm sau đợt suy thoái gần đây nhất.
Về các thị trường mới nổi và các nền kinh tế đang phát triển, WB cho rằng năm 2023 sẽ chồng chất khó khăn, khi những nước này phải chật vật đối phó với gánh nặng nợ công, đồng nội tệ suy yếu, đầu tư DN giảm. Với điều kiện kinh tế mong manh hiện nay, WB nhận định, bất kỳ tác động tiêu cực mới nào cũng có thể đẩy kinh tế toàn cầu rơi vào suy thoái.
Ông Ayhan Kose, Giám đốc Nhóm Triển vọng Phát triển thuộc Ngân hàng Thế giới nhận định, do khả năng lạm phát vẫn tăng cao, có thể dẫn tới căng thẳng tài chính ở một số nền kinh tế đang phát triển, các thị trường mới nổi và điều này cũng là yếu tố gây ra suy thoái kinh tế toàn cầu.
“Vẫn còn đó cuộc chiến lớn ở châu Âu. Căng thẳng địa chính trị có thể leo thang. Tình trạng mất an ninh lương thực và năng lượng cũng là một vấn đề, chưa kể, căng thẳng xã hội là một rủi ro lớn khác và tất nhiên về cơ bản chưa thể thể loại trừ khả năng bùng phát Covid-19 trở lại. Ngoài những điều này, kinh tế thế giới còn phải luôn lưu ý tới những rủi ro liên quan đến biến đổi khí hậu, kết quả của tăng trưởng yếu - yếu hơn nhiều so với những gì đã dự đoán. Ngoài ra, cũng có nguy cơ lớn hơn về sự phân mảnh trong mạng lưới tài chính và đầu tư thương mại toàn cầu", ông Ayhan Kose phân tích.
WB cảnh báo rủi ro gián đoạn nguồn cung và lạm phát cơ bản tăng cao còn tiếp diễn trong thời gian tới. Điều này sẽ khiến các Ngân hàng Trung ương phản ứng bằng cách tăng lãi suất, làm trầm trọng thêm tình trạng suy thoái toàn cầu.
Kinh tế thế giới năm 2023 mặc dù được dự đoán sẽ gặp nhiều khó khăn, song theo nhận định của giới chuyên gia, đà suy yếu có thể không đủ để liệt vào suy thoái khi xét theo tiêu chí hẹp là 2 quý tăng trưởng âm liên tiếp. Vì vậy, các nhà kinh tế vẫn lạc quan cho rằng, thế giới sẽ tránh được viễn cảnh suy thoái, một phần cũng tin tưởng vào việc Trung Quốc mở cửa trở lại có ý nghĩa then chốt đối với triển vọng kinh tế của châu Á và toàn cầu.
Cụ thể, kinh tế Trung Quốc năm nay sẽ phục hồi và tăng trưởng ở mức 4,3% từ mức tăng trưởng thực tế 2,7% trong năm 2022 do áp đặt các biện pháp phòng dịch COVID-19 nghiêm ngặt. Còn về tăng trưởng của các nền kinh tế Đông Nam Á năm 2023, WB dự báo sau khi phục hồi mạnh mẽ vào năm 2022, tốc độ tăng trưởng ở Malaysia, Philippines và Việt Nam sẽ ở mức vừa phải do tốc độ tăng trưởng xuất khẩu sang các thị trường lớn chậm lại.
Theo đó, dự kiến tăng trưởng của Việt Nam ở mức 6,3%, của Philippines đạt 5,4%, Malaysia là 4%, Thái Lan đạt 3,6%. Với Indonesia, WB dự báo tăng trưởng đạt mức trung bình 4,9% trong 2 năm (2023-2024). Về khu vực Đông Á - Thái Bình Dương, WB dự báo kinh tế đạt mức tăng trưởng 4,3% (năm 2022 đạt 3,2%) nhờ sự phục hồi của kinh tế Trung Quốc.
Báo cáo của WB lưu ý rằng một số áp lực lạm phát bắt đầu giảm dần khi năm 2022 sắp kết thúc, với giá năng lượng và giá cả hàng hóa thấp hơn, song việc gián đoạn nguồn cung mới vẫn ở mức cao và lạm phát kéo dài. Điều này có thể khiến các ngân hàng trung ương tiếp tục tăng lãi suất cao hơn mức hiện nay, làm trầm trọng thêm tình trạng tăng trưởng chậm của kinh tế thế giới.
Trong bối cảnh đó, WB kêu gọi cộng đồng quốc tế tăng cường hỗ trợ các nước có thu nhập thấp đối phó với cuộc khủng hoảng lương thực và năng lượng; hỗ trợ những người phải rời bỏ nhà cửa lánh nạn do xung đột và nguy cơ khủng hoảng nợ gia tăng./.
