Đầu tháng 7-2022, Văn phòng Chủ tịch nước tổ chức họp báo công bố quyết định về đặc xá của Chủ tịch nước nhân dịp Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2-9).
Hiện nay, các cơ quan chức năng đang rà soát, lập danh sách những người đủ điều kiện đặc xá để tiến hành thẩm định hồ sơ. Một số bạn đọc thắc mắc những ai sẽ được đặc xá trong dịp Quốc khánh tới đây?
Các phạm nhân được đặc xá trong năm 2021. Ảnh: UYÊN TRANG
Bảy điều kiện để được xem xét đặc xá
Theo quyết định của Chủ tịch nước, đối tượng đặc xá năm nay bao gồm: Người đang chấp hành án phạt tù có thời hạn; người bị kết án tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn; người đang được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù.
Người đang chấp hành án phạt tù cần đảm bảo đủ bảy điều kiện để được xem xét đặc xá. Trong đó, điều kiện đầu tiên là ý thức cải tạo tốt, được xếp loại từ khá trở lên; chấp hành án tù ít nhất 1/2 thời gian đối với tù có thời hạn, ít nhất 15 năm đối với tù chung thân đã được giảm xuống có thời hạn. Nếu phạm nhân được giảm thời gian chấp hành án phạt tù thì thời gian đó không được tính là đã chấp hành.
Phạm nhân còn phải chấp hành xong hình phạt bổ sung là tiền, bồi thường thiệt hại và các nghĩa vụ dân sự khác. Tuy nhiên, người nào bồi thường, khắc phục... được một phần nhưng vì hoàn cảnh kinh tế đặc biệt khó khăn không thể tiếp tục cũng có thể được xem xét.
Người lập công lớn, mắc bệnh hiểm nghèo, đau ốm thường xuyên, khuyết tật, từ đủ 70 tuổi trở lên, là lao động duy nhất trong gia đình có hoàn cảnh khó khăn, nữ phạm nhân có thai hoặc có con dưới ba tuổi đang ở cùng trong trại giam... sẽ được xem xét đặc xá. Thời gian chấp hành ít nhất 1/3 hoặc 2/5 thời gian án tù hay 13 năm đối với tù nhân chung thân được giảm xuống án tù có thời hạn.
Vẫn theo quyết định, đợt đặc xá năm nay sẽ không xem xét đối với các trường hợp phạm nhân bị kết tội phản bội Tổ quốc, gián điệp, khủng bố, bạo loạn, hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân, phá rối an ninh...
Cùng đó là các trường hợp trước đó đã được đặc xá, có hai tiền án trở lên, giết người có tổ chức, hiếp dâm có tính chất loạn luân, hiếp dâm trẻ em, cướp tài sản có sử dụng vũ khí, người chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy trong vụ án phạm tội có tổ chức…
Riêng trường hợp được đề nghị đặc xá đặc biệt, Chính phủ chủ trì, phối hợp với TAND Tối cao, VKSND Tối cao và các cơ quan, tổ chức có liên quan lập hồ sơ để trình Chủ tịch nước xem xét, quyết định.
Nguyên tắc đặt ra là đảm bảo chỉ đặc xá những người thật sự xứng đáng; tuyệt đối không để sót những người đủ điều kiện…
Mọi phạm nhân đều bình đẳng
Tại cuộc họp báo công bố quyết định đặc xá, Thiếu tướng Nguyễn Văn Long, Thứ trưởng Bộ Công an, cho biết đặc xá sẽ được thực hiện theo quy trình. Sau khi công bố quyết định đặc xá, hội đồng tư vấn lập danh sách để xét duyệt những người đủ điều kiện. Trước thời điểm 2-9, cơ quan chức năng sẽ công bố danh sách người được đặc xá. Bởi vậy đến nay chưa thể khẳng định sẽ có bao nhiêu người được đặc xá năm 2022.
Về việc có điều kiện gì riêng biệt đối với tội phạm tham nhũng, kinh tế… khi xem xét đặc xá hay không, đại diện Bộ Công an khẳng định bất cứ phạm nhân nào cũng được xem xét bình đẳng như nhau, riêng nhóm tội phạm về tham nhũng và kinh tế còn phải hoàn thành phần trách nhiệm dân sự (bồi thường, khắc phục hậu quả…).
Mới đây nhất, hôm 20-8, Ban chỉ đạo đặc xá Bộ Công an đã tổ chức cuộc họp đánh giá kết quả bước đầu triển khai thực hiện quyết định của Chủ tịch nước về đặc xá năm 2022.
Một trong những nội dung quan trọng của cuộc họp là ban chỉ đạo xem xét đề nghị đặc xá đối với phạm nhân phạm tội liên quan đến an ninh quốc gia; phạm nhân được đề nghị đặc xá trong trường hợp đặc biệt; phạm nhân trong các vụ án Ban chỉ đạo Phòng chống tham nhũng, tiêu cực trung ương theo dõi, chỉ đạo và các trường hợp dư luận quan tâm.
Theo Thứ trưởng Nguyễn Văn Long, hiện nay các đơn vị, địa phương đã lập danh sách đề nghị đặc xá gửi Ban chỉ đạo về đặc xá năm 2022 của Bộ Công an, các tổ thẩm định đã thẩm định hồ sơ, cho ý kiến đối với từng trường hợp được đề nghị đặc xá. Nguyên tắc đặt ra là đảm bảo chỉ đặc xá những người thật sự xứng đáng; tuyệt đối không để sót những người đủ điều kiện; không để lọt những người không đủ điều kiện vào danh sách đề nghị đặc xá.
Cùng với việc xem xét đặc xá, Cục Cảnh sát quản lý trại giam, cơ sở giáo dục bắt buộc, trường giáo dưỡng cũng đang phối hợp với Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội về việc cấp CCCD gắn chip cho người được đặc xá; phối hợp với công an các địa phương để tiếp nhận người được đặc xá, tạo công ăn việc làm giúp họ ổn định cuộc sống…•
Khi nào tổ chức đặc xá?
Theo quy định của BLHS năm 2015, từ ngày 1-1-2018, các phạm nhân đủ điều kiện sẽ được xem xét tha tù trước thời hạn có điều kiện. Việc tha tù trước thời hạn mỗi năm sẽ được xem xét thực hiện ba lần.
Chính vì điều này, đặc xá sẽ ít hơn so với trước đây và chỉ tổ chức vào các sự kiện trọng đại.
Điều 5 Luật Đặc xá năm 2018 quy định Chủ tịch nước xem xét, quyết định về đặc xá nhân sự kiện trọng đại, ngày lễ lớn của đất nước.
Ngoài ra, Chủ tịch nước xem xét, quyết định đặc xá trong trường hợp đặc biệt để đáp ứng yêu cầu đối nội, đối ngoại của Nhà nước mà không phụ thuộc vào thời điểm quy định nêu trên.
2022 là năm thứ hai liên tiếp thực hiện đặc xá theo quy định tại Luật Đặc xá năm 2018. Năm 2021, ở lần đặc xá đầu tiên theo quy định mới có 3.035 người đủ điều kiện được đặc xá, trong đó có 3.026 phạm nhân đang chấp hành án, ba người đang được tạm đình chỉ chấp hành án và sáu người đang được hoãn chấp hành án.
