Tại thời điểm thanh tra, Trung tâm Nước sạch và VSMTNT đang quản lý, vận hành, khai thác 6 trạm cấp nước trên địa bàn tỉnh. Từ năm 2011, trung tâm đã tùy tiện áp dụng thu giá nước sinh hoạt khi chưa có văn bản chấp thuận của UBND tỉnh. Ảnh: N.H
Tùy tiện áp dụng giá nước sinh hoạt
Trung tâm Nước sạch và VSMTNT là đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Quảng Ninh, được thành lập theo Quyết định số 1392 ngày 13/6/1996 của UBND tỉnh.
Tại thời điểm thanh tra, trung tâm đang quản lý, vận hành, khai thác 6 trạm cấp nước trên địa bàn tỉnh. Đoàn thanh tra đã tiến hành kiểm tra bảng cân đối tài khoản, báo cáo tài chính, sổ kế toán, kiểm tra xác suất một số chứng từ kế toán do trung tâm cung cấp; không chứng kiến kiểm kê quỹ tiền mặt; không kiểm tra vật tư, hàng hóa, tài sản hiện có và tồn kho; không đối chiếu hóa đơn hàng hóa dịch vụ mua vào, bán ra do trung tâm hay bên ngoài cung cấp; không kiểm tra khối lượng, chất lượng, đơn giá công trình; không đo đạc lại diện tích đất đai, diện tích xây dựng nhà, công trình, kết cấu hạ tầng; không tiến hành thanh tra, kiểm tra các dự án (D.A) đầu tư công trình do trung tâm thực hiện...
Kết luận thanh tra cho biết, trong những năm qua, Trung tâm Nước sạch và VSMTNT đã thực hiện sản xuất, cung cấp nguồn nước sạch sinh hoạt cho các hộ vùng nông thôn, đảm bảo cấp nước an toàn, ổn định; góp phần thay đổi chất lượng cuộc sống, bảo vệ sức khỏe người dân, bảo đảm an sinh xã hội…
Tuy nhiên, với nhiệm vụ được UBND tỉnh Quảng Ninh giao làm chủ đầu tư thực hiện quản lý, xây dựng 10 D.A công trình cấp nước sạch tập trung nông thôn theo chương trình nước sạch và VSMTNT dựa trên kết quả vay vốn Ngân hàng Thế giới (Chương trình PforR), trung tâm không chú trọng đến công tác thiết lập và quản lý hồ sơ; không thực hiện các thủ tục xin giao đất, thuê đất để thực hiện xây dựng D.A đặt tại các địa phương: Đông Triều, Quảng Yên, Tiên Yên, Đầm Hà, Hải Hà, Móng Cái. Đến nay, các D.A công trình trạm cấp nước đã đưa vào khai thác, kinh doanh nhưng chưa được UBND tỉnh cho thuê đất.
Bên cạnh đó, hàng năm không thực hiện báo cáo kê khai công trình, không thực hiện kiểm kê, báo cáo đánh giá tình hình tăng, giảm tài sản cố định theo quy định… Từ khi đưa vào quản lý, khai thác, sử dụng các công trình trạm cấp nước tập trung, trung tâm không thực hiện trích khấu hao tài sản và nộp chi phí khấu hao về ngân sách Nhà nước.
Đồng thời, không đề xuất, báo cáo Sở NN&PTNT để trình UBND tỉnh phê duyệt quyết định về thời gian trích khấu hao từng công trình; không hạch toán báo cáo giảm giá trị tài sản, giảm nguồn vốn hoạt động sau khi UBND tỉnh Quảng Ninh có quyết định bàn giao, điều chuyển 5 công trình trạm cấp nước do trung tâm đang quản lý cho Công ty TNHH MTV Thủy lợi Miền Đông.
Không chỉ vậy, Trung tâm Nước sạch và VSMTNT căn cứ vào văn bản đã hết hiệu lực để ký kết hợp đồng lao động đối với 6 trường hợp; các hợp đồng lao động ký kết chưa đảm bảo đầy đủ nội dung; không xây dựng kế hoạch, phương án hoạt động sản xuất, kinh doanh; không lập dự toán thu, chi tài chính báo cáo cơ quan quản lý cấp trên theo quy định.
Đặc biệt, đã tùy tiện tự thực hiện giá thu tiền nước sạch sinh hoạt nông thôn theo phương án phê duyệt giá của trạm cấp nước xã Sông Khoai áp dụng cho 5 trạm cấp nước còn lại (Thủy An, Hiệp Hòa, Nguyễn Huệ, Hoàng Quế, Hồng Thái) và tùy tiện áp dụng thu giá nước sinh hoạt theo mức giá bình quân 5.500đ/m3 (không thực hiện theo cơ chế giá lũy tiến) từ năm 2011 đến nay khi chưa có văn bản chấp thuận của UBND tỉnh.
Từ năm 2011, mặc dù trung tâm có báo cáo gửi cơ quan chức năng về tình hình giá nước sinh hoạt nông thôn, song, không xây dựng phương án giá nước sạch cụ thể để báo cáo Sở Tài chính phối hợp cùng Sở NN&PTNT, Sở Xây dựng trình UBND tỉnh phê duyệt điều chỉnh khung giá nước sạch sinh hoạt theo quy định.
Vi phạm trong quản lý, sử dụng tài chính
Kiểm tra công tác quản lý, sử dụng tài chính, quản lý công nợ, chấp hành chế độ hạch toán kế toán, Thanh tra tỉnh Quảng Ninh cũng chỉ rõ, Trung tâm Nước sạch và VSMTNT đã hạch toán, ghi chép sổ quỹ tiền mặt tại các trạm cấp nước sai nguyên tắc kế toán (hạch toán âm quỹ tiền mặt nhưng vẫn phát sinh nghiệp vụ chi tiền mặt); một số sổ kế toán không mở, không ghi chép theo dõi, phản ánh đầy đủ.
Hàng năm, không thực hiện lập, trình báo cáo Sở NN&PTNT để đối chiếu, quyết toán số liệu đối với nguồn thu hoạt động sản xuất, kinh doanh; ban hành quy chế chi tiêu nội bộ có một số nội dung không đảm bảo quy định; không hạch toán đầy đủ vào chi phí hoạt động sản xuất, kinh doanh tiền nước thô do Công ty TNHH MTV Thủy lợi Yên Lập cung cấp từ năm 2019 mà theo dõi ngoại bảng, dẫn đến xác định kết quả sản xuất, kinh doanh không chuẩn xác.
Từ năm 2015 đến năm 2017, hoạt động sản xuất, kinh doanh có số lãi lũy kế gần 321 triệu đồng, theo quy định, phải thực hiện trích lập quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp, nhưng trung tâm không thực hiện; từ năm 2018 đến tháng 6/2022, trong khi kết quả sản xuất, kinh doanh có số lỗ lũy kế âm, nhưng trung tâm vẫn tiến hành chi các khoản phúc lợi cho người lao động gần 643 triệu đồng.
Chưa hết, chứng từ chi thanh toán bảo hộ, tiền mua hóa chất còn thiếu thủ tục; hàng năm không lập kế hoạch, dự trù đề xuất nhu cầu mua sắm/thanh toán; không mở sổ sách theo dõi, ghi chép, đối chiếu việc sử dụng vật tư hóa chất, quản lý số lượng nhập xuất tồn, cấp phát bảo hộ lao động…
Việc quản lý theo dõi công nợ tạm ứng, phải thu, phải trả không đảm bảo theo quy định, thiếu chặt chẽ… không chủ động cân đối nguồn tài chính để xử lý thanh toán công nợ, dẫn đến một số khoản nợ (tiền nước thô của Công ty TNHH MTV Thủy lợi Yên Lập, tiền phạt chậm nộp bảo hiểm xã hội, nợ tiền lương người lao động) chưa được giải quyết, kéo dài nhiều năm. Đáng nói, trung tâm không báo cáo, đề xuất với cơ quan quản lý cấp trên để kịp thời có hướng xử lý, giải quyết.
Từ năm 2013 đến nay, không tổ chức thực hiện các nội dung kiến nghị theo Bản án số 10 ngày 10/1/2013 của Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ninh về xét xử sơ thẩm vụ án hình sự tham ô, lợi dụng chức vụ quyền hạn trong thi hành công vụ xảy ra tại trung tâm năm 2008; trong đó, có nội dung yêu cầu xung công quỹ gần 261 triệu đồng do chiếm đoạt của Nhà nước…
Kiểm điểm, kỷ luật một số tập thể, cá nhân
Thanh tra tỉnh Quảng Ninh chỉ rõ, giám đốc, kế toán và các cá nhân có liên quan thuộc Trung tâm Nước sạch và VSMTNT chịu trách nhiệm trực tiếp và toàn diện về các tồn tại, sai phạm nêu trên. Đồng thời, các sở: NN&PTNT, Tài chính, Tài nguyên và Môi trường chịu trách nhiệm trong lĩnh vực quản lý, phụ trách.
Cùng với việc điểm tên trách nhiệm, kiến nghị một số nội dung trong công tác quản lý Nhà nước và xử lý các tập thể, cá nhân liên quan, Thanh tra tỉnh Quảng Ninh cũng yêu cầu Trung tâm Nước sạch và VSMTNT thu hồi một số khoản đã chi phúc lợi (giai đoạn 2015 - 2017) số tiền gần 53 triệu đồng; loại khỏi chi phí các khoản đã chi phúc lợi từ năm 2018 đến tháng 6/2022 gần 643 triệu đồng đã hạch toán vào chi phí sản xuất kinh doanh sai quy định; hạch toán bổ sung khoản tiền nước thô từ năm 2019 đến tháng 6/2022 của Công ty TNHH MTV thủy lợi Yên Lập gần 1,7 tỷ đồng vào chi phi sản xuất kinh doanh của trung tâm…
Theo tìm hiểu của PV, sau khi Thanh tra tỉnh Quảng Ninh ban hành kết luận thanh tra, ngày 19/1/2023, Sở NN&PTNT đã có Văn bản số 258, báo cáo về việc thực hiện.
Theo đó, liên quan đến nội dung kiểm điểm, xử lý tập thể, cá nhân có liên quan, đến nay, Sở NN&PTNT đã ban hành quyết định thi hành kỷ luật với hình thức khiển trách đối với tập thể lãnh đạo Trung tâm Nước sạch và VSMTNT (giai đoạn 2015 - 2022); tập thể lãnh đạo Phòng Kế hoạch, tài chính (giai đoạn 2015 - 2022) kiểm điểm rút kinh nghiệm sâu sắc.
Về cá nhân, ông Nguyễn Việt Anh, Giám đốc Trung tâm Nước sạch và VSMTNT (giai đoạn 2015 - 2022) kỷ luật với hình thức khiển trách; bà Lê Thị Hải Dương, Phụ trách Kế toán Trung tâm (giai đoạn 2015 - 2022) kỷ luật với hình thức cảnh cáo.
Ngoài ra, nguyên Trưởng phòng Kế hoạch, tài chính; nguyên Chánh Thanh tra Sở NN&PTNT (giai đoạn 2012 - 2015) và 2 chuyên viên Phòng Kế hoạch, tài chính cũng đều phải kiểm điểm rút kinh nghiệm sâu sắc.
