Việc đấu thầu qua mạng nhằm tăng tính cạnh tranh giữa các nhà thầu, từ đó giúp các chủ đầu tư tìm được đơn vị có năng lực tốt nhất, chi phí hợp lý, tiết kiệm tối đa ngân sách nhà nước. Cụ thể hơn việc đấu thầu qua mạng hướng đến việc tạo ra cuộc cạnh tranh lành mạnh giữa các nhà thầu để tìm ra cái tên xuất sắc nhất để thực hiện gói thầu dựa trên một số tiêu chí về giá cả, năng lực, kinh nghiệm.…
Tuy nhiên theo khảo sát, một số gói thầu tổ chức qua mạng trong những năm qua do Sở Giáo dục và Đào tạo Sơn La làm chủ đầu tư những năm gần đây có tình trạng chỉ duy nhất một nhà thầu tại địa phương tham dự và sau đó nghiễm nhiên được phê duyệt trúng thầu mà không hề có bất cứ sự cạnh tranh, đối đầu nào.
Đơn cử như tại gói thầu Mua thiết bị phòng học ngoại ngữ theo Đề án dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân, Công ty TNHH Thiết bị Giáo dục Hồng Anh (địa chỉ tại huyện Nhà Bè, TP HCM) được phê duyệt trúng thầu với giá 2.650.530.000 đồng theo Quyết định số 928/QĐ-SGD&ĐT ngày 07/9/2020 do ông Cầm Văn An - Phó Giám đốc Sở giáo dục và đào tạo tỉnh Sơn La ký. Giá gói thầu 2.704.560.000 đồng.
Đây là gói thầu được tổ chức rộng rãi qua mạng nhưng chỉ có duy nhất Công ty TNHH Thiết bị Giáo dục Hồng Anh dự thầu và sau đó nghiễm nhiên được phê duyệt trúng thầu mà không vấp phải bất cứ sự cạnh tranh nào từ nhà thầu khác.
Đến tháng 8/2021, tại gói thầu Mua sắm thiết bị phòng học ngoại ngữ, Công ty TNHH thiết bị giáo dục Hồng Anh tiếp tục được phê duyệt trúng với giá 1.772.400.000 đồng theo quyết định số 686/QĐ-SGD&ĐT ngày 16/8/2021 do ông Cầm Văn An, phó giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Sơn La ký. Giá gói thầu 1.798.800.000 đồng. Đây là gói thầu tổ chức qua mạng nhưng lại chỉ 1 nhà thầu góp mặt và sau đó “một mình một ngựa” trúng thầu mà không có đối thủ cạnh tranh nào.
Trong vai trò liên danh, Công ty TNHH thiết bị giáo dục Hồng Anh cũng được phê duyệt trúng gói thầu Mua sắm thiết bị dạy học tối thiểu lớp 1, lớp 2, lớp 6 năm 2021 trên địa bàn tỉnh Sơn La” với giá 18.981.214.000 đồng (liên danh với hai nhà thầu khác gồm Công ty TNHH thiết bị và chuyển giao Công Nghệ - Công ty cổ phần thiết bị giáo dục và đồ chơi Hà Thành) theo quyết định số 788/QĐ-SGD&ĐT ngày 8/9/2021 do bà Điêu Thị Dân, Phó giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Lạng Sơn ký. Giá gói thầu 19.576.924.300 đồng.
Vẫn điệp khúc đấu thầu qua mạng nhưng chỉ một nhà thầu “một mình một ngựa” dự thầu rồi nghiễm nhiên được phê duyệt trúng thầu, tại gói thầu Mua sắm, lắp đặt thiết bị Phòng họp trực tuyến kết hợp với Phòng họp không giấy tờ, Công ty CP dịch vụ kỹ thuật thương mại TechViet là đơn vị duy nhất dự thầu qua mạng và sau đó được phê duyệt trúng thầu với giá 1.876.567.000 đồng theo Quyết định số 1139/QĐ-SGD&ĐT ngày 20/11/2020 do ông Cầm Văn An - Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Sơn La ký.
Chưa dừng lại, tại gói thầu được tổ chức qua mạng: Mua sữa cho học sinh bậc Tiểu học tại huyện Bắc Yên thuộc Chương trình Sữa học đường cải thiện tình trạng dinh dưỡng góp phần nâng cao tầm vóc cho trẻ trên địa bàn tỉnh Sơn La đến năm 2020, cũng chỉ có duy nhất Công ty CP giống bò sữa Mộc Châu dự thầu và sau đó được phê duyệt trúng thầu với giá 2.267.360.000 đồng (theo Quyết định số 434/QĐ-SGD&ĐT ngày 28/5/2020 do ông Nguyễn Văn Chiến - Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Sơn La ký) mà không có bất cứ đối thủ cạnh tranh nào. Giá gói thầu là 2.859.734.000 đồng.
Nhiều chuyên gia đấu thầu cho rằng với những gói thầu chỉ 1 nhà thầu tham gia cho thấy mức độ cạnh tranh hạn chế và dễ nảy sinh yếu tố tiêu cực, sắp xếp luân phiên.
Tháng 7/2019, Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng đã yêu cầu các bộ, ngành, địa phương, tổng công ty, tập đoàn kinh tế nhà nước nghiêm túc triển khai Đấu thầu qua mạng (ĐTQM) theo chỉ tiêu nêu tại Nghị quyết số 01/NQ-CP năm 2019; thường xuyên giám sát việc triển khai ĐTQM tại các đơn vị trong phạm vi quản lý của mình.
Đặc biệt, đối với những gói thầu chỉ có duy nhất 1 nhà thầu tham gia, cần thực hiện kiểm tra, giám sát chặt chẽ, xử lý nghiêm khắc chủ đầu tư và các bên liên quan nếu phát hiện hành vi vi phạm, không bảo đảm cạnh tranh trong đấu thầu.
Thời gian qua, dư luận xã hội dậy sóng khi Bộ công an vào cuộc điều ra, quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và lệnh bắt tạm giam một số cựu lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo một số tỉnh như Quảng Ninh, Thanh Hóa, cựu lãnh đạo Sở Y tế Sơn La, Sở Y tế Cần Thơ. Mới nhất, giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Điện Biên ông Nguyễn Văn Kiên đã bị khởi tố, bắt tạm giam do có liên quan đến vi phạm trong công tác đấu thầu.
