Theo Wall Street Journal, tăng trưởng kinh tế Mỹ đã bắt đầu suy giảm dưới tác động tổng hợp của lãi suất cao và lãi suất tăng – trong đó lãi suất cho vay thế chấp mua nhà đang ở mức cao nhất kể từ năm 2008.
NHỮNG YẾU TỐ BẤT LỢI
Các báo cáo gần đây cũng cho thấy sự suy giảm đáng kể tại các lĩnh vực quan trọng, làm gia tăng nguy cơ trì trệ phục hồi kinh tế và thậm chí có thể xảy ra một cuộc suy thoái.
Theo số liệu của Bộ Thương mại Mỹ công bố ngày 16/6, hoạt động xây dựng nhà ở trên khắp nước Mỹ giảm mạnh trong tháng 5. Còn theo Ngân hàng Dự trữ Liên bang Philadelphia, nhà máy ở các bang Trung-Đại Tây Dương tháng 6 đã lần đầu tiên cắt giảm hoạt động trong hai năm trở lại đây. Trong tháng 5, lần đầu tiên kể từ đầu năm 2022, chi tiêu tiêu dùng của người dân Mỹ sụt giảm.
Chỉ số theo dõi GDPNow của Ngân hàng Dự trữ Liên bang Atlanta dự báo GDP quý 2 của Mỹ không đổi, sau khi giảm 1,5% trong quý 1.
Những con số này cho thấy tình trạng thiếu cung liên tục, lạm phát cao nhất trong vòng 40 năm và những nỗ lực của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) nhằm giảm áp lực giá cả bằng cách tăng lãi suất đang hạ nhiệt tăng trưởng của nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Fed hôm 15/6 đã nâng lãi suất 0,75 điểm phần trăm - mức tăng lớn nhất kể từ năm 1994 và báo hiệu sẽ tăng thêm trong năm nay. Động thái này sẽ làm tăng chi phí đi vay đối với người tiêu dùng và doanh nghiệp, đồng nghĩa rằng không chỉ giá hàng hóa và dịch vụ tăng mà chi phí của các khoản vay mua nhà, ô tô và nhiều vật dụng khác cũng tăng theo.
Hãng cho vay mua nhà trả góp Freddie Mac hôm qua nói rằng lãi suất bình quân của một khoản vay thế chấp mua nhà cố định 30 năm đã tăng lên 5,78% trong tuần này – mức cao nhất trong 13 năm.
Thị trường chứng khoán Mỹ chứng kiến phiên lao dốc mạnh ngày 16/6 dù tăng nhẹ trong phiên trước đó ngay sau động thái của Fed. Chỉ số S&P 500 tuần này đã rơi vào vùng thị trường đầu cơ giá xuống (bear market). Giới phân tích nhận định các nhà đầu tư, người tiêu dùng và lãnh đạo doanh nghiệp ở Mỹ đang ngày càng lo ngại rằng tình hình có thể tồi tệ hơn.
“Thực sự không có tấm bản đồ chỉ đường nào ở đây”, Joshua Shapiro – nhà kinh thế trưởng tại Mỹ của hãng tư vấn Maria Fiorini Ramirez, Inc. nhận xét. “Chẳng ai biết gì cả. Bất kỳ ai vờ rằng họ biết thì chỉ đang bịa chuyện mà thôi”.
SUY THOÁI ĐÃ XẢY RA?
Kinh tế Mỹ mất động lực tăng trưởng đang làm dấy lên tranh luận về việc liệu nền kinh tế lớn nhất thế giới có rơi vào suy thoái hay chưa.
Nhiều nhà kinh tế định nghĩa đơn giản rằng một cuộc suy thoái xảy ra khi tăng trưởng của một nền kinh tế suy giảm 2 quý liên tiếp. Trong khi đó, các nhà hoạch định chính sách và các tổ chức truyền thông uy tín xác định xảy ra suy thoái dựa vào tuyên bố của tổ chức phi lợi nhuận Cơ quan Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia (NBER).
NBER thường đợi nhiều tháng trước khi xác định ngày tuyên bố suy thoái kinh tế chính thức, dựa trên việc phân tích một loạt dữ liệu bao gồm việc làm, sản lượng, doanh số bán lẻ và thu nhập hộ gia đình. Năm ngoái, tổ chức này cho biết cuộc suy thoái gần đây nhất xảy ra vào đầu đại dịch Covid-19.
Trong cuộc họp báo ngày 15/6, Chủ tịch Fed Jerome Powell cho biết ngân hàng trung ương Mỹ hy vọng sẽ tránh được một cuộc suy thoái. Ông cũng bày tỏ tin tưởng rằng các động thái của Fed có thể làm giảm lạm phát, tạo ra một cuộc “hạ cánh mềm” cho nền kinh tế, trong khi nền kinh tế và thị trường lao động vẫn tiếp tục tăng trưởng.
Tuy nhiên, một số nhà kinh tế cho rằng một cuộc suy thoái đã xảy ra rồi.
“Tôi cho rằng khả năng Mỹ đã rơi vào suy thoái rất cao. Đây là kịch bản cơ bản của chúng tôi”, Sébastien Mc Mahon, nhà kinh tế trưởng của Industrial Alliance Investment Management Inc. ở thành phố Quebec, Canada, cho biết. “Chúng ta nên kỳ vọng tăng trưởng GDP sẽ xoay quanh mức 0% trong vài quý, đồng nghĩa rằng thậm chí có thể xảy ra một vài cuộc suy thoái về mặt kỹ thuật liên tiếp trong năm 2023”.
Trong khi đó, Stephen Stanley, nhà kinh tế trưởng tại hãng môi giới Amherst Pierpont ở New York nhận định Mỹ sẽ tránh được suy thoái ít nhất trong hết năm nay bởi vì các hộ gia đình ở nước này đang tiếp tục duy trì mức tài sản cao nhờ giá nhà tăng và chương trình hỗ trợ Covid của Chính phủ.
“Chúng ta đang chuyển từ giai đoạn với tốc độ tăng trưởng cực kỳ mạnh mẽ sang giai đoạn tăng trưởng giảm tốc. Tôi không loại bỏ khả năng suy thoái, mà chỉ cho rằng suy thoái sẽ không xảy ra trong năm nay”, ông Stanley nói.
Dù suy thoái xảy ra hay chưa, nền kinh tế Mỹ cũng đang ghi nhận một động lực khác thường - đó là dù tăng trưởng GDP suy yếu nhưng thị trường việc làm lại tăng trưởng mạnh mẽ.
Bộ Lao động Mỹ ngày 16/6 cho biết lượng đơn xin trợ cấp thất nghiệp – một thước đo chính về mức độ thắt chặt của thị trường lao động – đã giảm 3.000 đơn trong tuần trước, xuống còn 229.000 đơn. Đây là mức tương đối thấp, chỉ nhỉnh hơn một chút so với mức bình quân năm 2019 – thời điểm trước đại dịch Covid-19.
Các nhà tuyển dụng tại Mỹ bình quân tuyển thêm 488.000 việc làm/tháng trong 5 tháng đầu năm 2022, cao hơn nhiều so với mức bình quân trong lịch sử. Tỷ lệ thất nghiệp tháng 5 tại Mỹ ở mức 3,6%, gần với mức thấp nhất trong nửa thế kỷ đạt được vào năm 2020 – thời điểm trước khi đại dịch khiến nền kinh tế nước này rơi vào một cuộc suy thoái sâu nhưng ngắn hạn.
