Kết quả điều tra xác định, ông Nguyễn Đức Thái (nguyên Chủ tịch Hội đồng thành viên) đã lợi dụng chức vụ quyền hạn được giao, cùng bà Nguyễn Thị Thanh Thủy (nguyên Trưởng Ban Kế hoạch Marketing) và ông Đinh Quốc Khánh (nguyên Phó Trưởng Ban Kế hoạch Marketing) thông đồng với bà Tô Mỹ Ngọc (Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty CP Giấy Phùng Vĩnh Hưng) vi phạm quy định về bảo đảm công bằng, minh bạch trong hoạt động đấu thầu cung cấp giấy in, gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng tài sản Nhà nước.
Sau khi trúng thầu, ông Thái, bà Thủy được nhận lợi ích vật chất từ bà Ngọc.
Ông Thái và bà Thủy cũng bị bắt về tội lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ.
Bị can Nguyễn Đức Thái và Nguyễn Thị Thanh Thủy (Ảnh: Bộ Công an).
Trước đó, nội dung lựa chọn nhà thầu cung cấp giấy in để sản xuất SGK theo phương thức chào hàng cạnh tranh của Công ty TNHH Một thành viên Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam (NXB) cũng được Thanh tra Chính phủ kết luận có nhiều điểm bất thường, chưa đảm bảo công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế.
Cùng đó, kiến nghị Thủ tướng cho chuyển thông tin sang Bộ Công an xem xét, xử lý theo quy định.
Thông báo kết luận thanh tra chuyên đề công tác quản lý nhà nước về giáo dục, đào tạo giai đoạn từ ngày 1/1/2014 đến hết năm 2018 chỉ rõ một số hạn chế, thiếu sót, vi phạm tại NXB này.
Cụ thể, đối với SGK biên soạn theo Nghị quyết số 40/2000/QH10 của Quốc hội, NXB là đơn vị duy nhất được tổ chức biên tập, thiết kế, chế bản, xuất bản, in và phát hành.
Tuy nhiên, về việc lựa chọn nhà thầu cung cấp giấy in để sản xuất SGK theo phương thức chào hàng cạnh tranh, việc xác định nhu cầu sản xuất của NXB không sát thực tế nên lượng hàng tồn kho lớn (chủ yếu là giấy in), làm tăng chi phí lãi vay, dự phòng giảm giá hàng tồn kho dẫn đến giảm hiệu quả sử dụng vốn.
Từ trước ngày 22/8/2017, NXB chưa ban hành quy định về lựa chọn nhà thầu in SGK, cung cấp vật tư, giấy in... để áp dụng thống nhất trong doanh nghiệp bảo đảm mục tiêu công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế theo quy định tại Luật Đấu thầu.
NXB chưa bổ sung đăng ký kinh doanh nhập khẩu giấy in hoặc tổ chức thực hiện việc ủy thác nhập khẩu giấy in để giảm bớt chi phí trung gian, tiết kiệm chi phí, giảm giá thành SGK.
Sử dụng giấy in định lượng thấp; thấp hơn định lượng giấy in sách thường theo Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 8694:2011.
Từ trước năm 2014 và trong giai đoạn từ 2014 đến 2019, NXB chỉ thu thập báo giá của một số ít nhà thầu cung cấp giấy in, chỉ có 2 đến 3 đơn vị được NXB lựa chọn cung cấp giấy in SGK trong một năm, lặp đi lặp lại trong nhiều năm.
Trong giai đoạn 2014-2019, Công ty CP Giấy Phùng Vĩnh Hưng được lựa chọn cung cấp chiếm 83,1% số lượng giấy của NXB (tương ứng hơn 1.890 tỷ đồng).
Kiểm tra xác suất một số hợp đồng cung cấp giấy in của Công ty CP giấy Phùng Vĩnh Hưng cho NXB (1/3 tổng lượng giấy in đã cung cấp, tương ứng hơn 528 tỷ đồng) cho thấy giá giấy in mà công ty bán cho NXB cao bình quân gấp khoảng 1,7 lần giá giấy công ty nhập khẩu trực tiếp (tương ứng số tiền chênh lệch khoảng hơn 210 tỷ đồng).
Những nội dung nêu trên cho thấy việc lựa chọn nhà thầu cung cấp giấy in để sản xuất SGK theo phương thức chào hàng cạnh tranh của NXB có nhiều điểm bất thường, chưa bảo đảm công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế.
Bị can Đinh Quốc Khánh và Tô Mỹ Ngọc (Ảnh: Bộ Công an)
Về xác định giá trần các gói thầu in SGK bằng hình thức đấu thầu:
NXB bán 3 loại giấy in có mức thuế suất thuế GTGT đầu vào là 5% cho các nhà trúng thầu in SGK. Tuy nhiên khi xây dựng giá trần của gói thầu in, NXB tính chung vào với mức thuế của dịch vụ in SGK có thuế suất thuế GTGT là 10%. Việc này làm giá trần gói thầu tăng thêm 5% thuế GTGT của 3 loại giấy, dẫn đến gia đình học sinh phải mua SGK bằng giá NXB đã đăng ký từ năm 2011, cao hơn giá SGK phải đăng ký đúng giá với số tiền hơn 14,8 tỷ đồng.
Số tiền lãi vay đưa vào giá trần của các gói thầu in sách được NXB tính thuế GTGT đối với chi phí lãi vay là chưa phù hợp quy định tại Thông tư số 219/2013/TT-BTC của Bộ Tài chính. Việc này đã làm giá trần các gói thầu tăng, dẫn đến gia đình học sinh phải mua SGK bằng giá NXB đã đăng ký từ năm 2011, cao hơn giá SGK phải đăng ký đúng giá với số tiền 325,2 triệu đồng.
NXB không thực hiện thu thập báo giá trang in thành phẩm của các nhà in để xác định đơn giá từng trang in theo giá thị trường, làm cơ sở xây dựng giá trần của gói thầu in sách, mà tự xây dựng định mức công in. Trong khi cơ sở để xây dựng định mức công in là không chính xác do căn cứ vào văn bản đã hết hiệu lực; tổ chức đấu thầu in SGK chia thành nhiều gói thầu nhỏ, chưa đảm bảo phù hợp với Luật Đấu thầu, làm giảm hiệu quả của công tác đấu thầu.
Kết quả kiểm tra, xác minh tại NXB cho thấy: Giai đoạn 2014-2018, quá trình xây dựng giá gói thầu in SGK, hạch toán của NXB có sai sót dẫn đến gia đình học sinh (là khách hàng) phải mua SGK bằng giá NXB đã đăng ký giá từ năm 2011 (được ấn định trên bìa SGK) cao hơn giá SGK phải đăng ký đúng giá với số tiền khoảng hơn 85 tỷ đồng. Việc lựa chọn nhà thầu cung cấp giấy in, nhà thầu in, phát hành, kinh doanh SGK còn một số thiếu sót, vi phạm dẫn đến giá SGK đã được NXB đăng ký từ năm 2011 cao bất hợp lý,...
