Những chiếc ô tô phủ đầy tuyết ở Kiev, Ukraine. Ảnh: Reuters
Khi các cuộc pháo kích vào lưới điện của Ukraine chưa có dấu hiệu ngừng lại giữa mùa đông lạnh giá, cảnh báo từ Nga về chiến dịch quân sự có thể kéo dài lại tiếp tục vang lên. Kiev giờ đây đang đứng trước nỗi lo mùa đông “tận thế”.
Đối với Polina và những người bạn của cô bé, khoảng thời gian đẹp nhất trong năm đã đến. Khi tuyết bắt đầu phủ trắng những mái nhà, Polina đang viết điều ước gửi tới ông già Noel.
“Bây giờ chúng cháu có thể trượt băng và chơi bóng tuyết”, cô bé 10 tuổi nói khi cùng bạn đắp người tuyết đầu tiên trong mùa. Và theo dự báo thời tiết, người tuyết của Polina sẽ không sớm tan chảy. Nhiệt độ được dự đoán sẽ giảm xuống thấp tới -12 độ C trong những ngày tới.
Nhưng không giống như Polina, hầu hết người lớn trong khu vực không mấy vui mừng về dự báo đó. Ngược lại, nhiệt độ giảm làm dấy lên lo ngại rằng người dân có thể không thể sống nổi trong những tháng tới.
“Ở đây, thời tiết đang lạnh hơn mỗi đêm. Tôi thậm chí không muốn nghĩ điều đó có thể dẫn đến điều gì”, bà Iryna, một người đã về hưu sống ở rìa Izium, Kharkiv chia sẻ. “Tôi sẽ đi đâu? Để rời khỏi đây, ít nhất tôi cần một chiếc ô tô và một số tiền tiết kiệm. Nhưng phần lớn những người lớn tuổi ở đây không thể rời đi dễ dàng như vậy”.
Từ mùa thu, các tình nguyện viên đã mang cho bà Iryna một chiếc máy sưởi điện để bà có thể sử dụng trong những tháng mùa đông. Nhưng điều đó vẫn không thể sưởi ấm căn nhà lạnh giá của bà Iryna.
Thành phố Lviv phía Tây Ukraine đang chuẩn bị cho một mùa đông khắc nghiệt hơn bình thường. Ảnh: AFP
Trong nhiều tuần qua, Nga đã tăng cường không kích vào các sở hạ tầng năng lượng của Ukraine. Tình trạng mất điện ngày càng phổ biến ở nhiều khu vực. Thị trưởng Vitaly Klitschko cảnh báo Kiev có thể chứng kiến kịch bản “mùa đông tận thế”.
“Kiev có thể mất điện, nước và nguồn cung cấp nhiệt. Những cảnh tượng náo loạn và thiếu thốn như ngày tận thế trong các bộ phim Hollywood sẽ không chỉ còn thấy trên phim ảnh nữa, mà có thể xảy ra với người dân Ukraine, khi họ không thể sống trong những ngôi nhà có nhiệt độ thấp. Tuy nhiên, chính quyền Kiev đang chiến đấu và làm mọi thứ có thể để đảm bảo rằng điều này không xảy ra”, ông nói.
Ông Klitschko thừa nhận rằng gần 500 điểm sưởi ấm do chính phủ thiết lập không đủ cho một thành phố trên 3 triệu dân. Thị trưởng Klitschko cũng kêu gọi người dân chuẩn bị nguồn cung lương thực và nước uống khẩn cấp cũng như quần áo, giấy tờ để có thể rời đi nhanh chóng nếu nguồn cung sưởi ấm bị tắt.
Trong vụ tấn công bằng tên lửa xảy ra hôm 5/12, Nga đã không kích vào các cơ sở hạ tầng quan trọng gần thành phố miền Nam Zaporizhzhya và gây mất điện diện rộng tại Ukraine. Mercy Corps - Tổ chức phi chính phủ có trụ sở tại Mỹ điều phối viện trợ nhân đạo ở Kiev - nói rằng toàn bộ hệ thống điện của Ukraine có thể sụp đổ trong vòng vài tuần, nếu các cuộc tấn công tiếp tục diễn ra.
Ước tính 50% cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine đã bị hư hại sau loạt vụ tấn công tên lửa của Nga. Mercy Corps cho rằng lưới điện của quốc gia này có thể sụp đổ trong vòng vài tuần tới, ngay đúng dịp Giáng sinh, nếu như Nga tiếp tục không kích. Còn giới chức trách địa phương cho biết một nửa thủ đô Kiev sẽ tiếp tục bị mất điện trong những ngày tới.
Người dân sưởi ấm bằng bếp gas ở khu phố Saltivka của Kharkiv, Ukraine. Ảnh: Reuters
Với việc nhiệt độ mùa đông ở Ukraine thường dao động từ -2 độ C đến -15 độ C, tổ chức phi chính phủ này nhận định các thành phố của Ukraine sẽ trở nên gần như không thể sinh sống nổi trong vòng 4 tháng tới.
Trong khi đó, hãng thông tấn Interfax dẫn lời quan chức cấp cao Ukraine cho biết các lực lượng Nga đã bắn hơn 1.000 quả rocket và tên lửa vào hệ thống điện của Ukraine. Ông Volodymyr Kudrytsky, Giám đốc điều hành của nhà vận hành lưới điện Ukrenergo, nói: “Trên 1.000 quả đạn pháo và tên lửa được bắn vào các cơ sở và đường dây điện, bao gồm cả các trạm biến áp”.
Cuối tháng 11, Cơ quan hàng không vũ trụ Mỹ (NASA) đã công bố ảnh vệ tinh chụp khu vực Đông Âu trong đêm, cho thấy phần lớn lãnh thổ Ukraine chìm trong bóng tối, trong khi những đô thị tại các quốc gia xung quanh vẫn sáng rực ánh đèn vào ban đêm. Chỉ có một số khu vực sáng đèn như thủ đô Kiev và thành phố Lviv, Zhytomyr ở miền tây và Odessa ở miền nam, nhưng độ sáng cũng giảm đi nhiều lần so với trước chiến sự. Gần như không còn điểm sáng nào ở miền Đông Ukraine, nơi giao tranh diễn ra dữ dội.
Ảnh vệ tinh chụp ánh sáng phát ra từ Ukraine và các nước láng giềng đêm 23/11. Ảnh: NASA.
Các quan chức Ukraine và phương Tây gần đây liên tục cảnh báo rằng khả năng khôi phục cũng như bảo vệ lưới điện của họ ngày càng trở nên hạn chế trước các đòn tập kích tên lửa liên tục của Nga.
Trong khi đó, hệ thống điện từ thời Liên Xô của Ukraine không dễ sửa chữa một cách nhanh chóng.
Tại một số thành phố bị ảnh hưởng nặng nề nhất, các quan chức không thể làm gì khác hơn ngoài kêu gọi người dân sơ tán, điều có thể làm tăng nguy cơ sụp đổ nền kinh tế và khủng hoảng tị nạn lan rộng sang những quốc gia láng giềng châu Âu.
Ông Hans Henri P. Kluge, Giám đốc khu vực của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), nói: “Nói một cách đơn giản, thách thức lớn nhất trong mùa đông này là sinh tồn”. Ông lưu ý rằng những tháng lạnh giá sắp tới “có thể đe dọa tính mạng hàng triệu người dân Ukraine”.
Binh sĩ Ukraine ở vùng Lviv, Ukraine. Ảnh: Reuters
Tuyết đã rơi trên khắp Ukraine và nhiệt độ đang giảm xuống dưới mức đóng băng ở nhiều vùng của đất nước. Ông Kluge cho biết khoảng hai đến ba triệu người Ukraine sẽ phải rời bỏ nhà cửa để tìm đến nơi khác ấm áp và an toàn hơn.
Trong khi đó, Trung tướng lục quân Mỹ về hưu Ben Hodges, cựu chỉ huy quân đội Mỹ ở châu Âu, nhận định: “Bằng cách biến Ukraine thành nơi không thể trú ngụ vào mùa đông, họ sẽ đẩy thêm hàng triệu người dân nước này đến châu Âu. Điều đó sẽ gây áp lực lên các chính phủ châu Âu, có thể buộc họ phải gây áp lực trở lại Kiev”.
Bộ Quốc phòng Nga cho biết các cuộc không kích nhằm làm suy giảm khả năng của Kiev trong việc vận chuyển binh sĩ, cũng như vũ khí và trang thiết bị do Mỹ và các đồng minh đưa vào Ukraine, đến chiến trường bằng đường sắt.
Ảnh: AFP
Về phần mình, Tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết Ukraine đang tăng nguồn cung cấp điện mỗi ngày. Ông nói thêm: “Chúng ta không nên quên rằng không thể khôi phục 100% hệ thống năng lượng. Cần có thời gian. Đó là lý do tình trạng mất điện theo lịch vẫn tiếp tục diễn ra ở hầu hết các thành phố và khu vực”.
Ukraine đã thành lập hơn 4.000 trung tâm trú ẩn khẩn cấp, nơi người dân có thể được sưởi ấm, sử dụng nước sạch, Internet và sóng điện thoại miễn phí, nhằm đối phó với tình trạng mất điện.
Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ cho hay họ đang cố gắng hết sức nhằm đảm bảo hỗ trợ Ukraine khôi phục lưới điện, trong đó có 7 triệu USD thiết bị sửa chữa tới các thành phố Kiev, Kharkov, Sumy và Mykolaiv.
Trong một thông báo, cơ quan này cho biết đang chuyển hơn 1.700 máy phát điện cho Ukraine, trong đó có một số máy sẽ được dùng cho các trung tâm sưởi ấm khẩn cấp. Nhưng máy biến áp tự động - "trái tim" của các trạm biến áp - mới là thứ Ukraine cần nhất lúc này và là chìa khóa giữ cho lưới điện hoạt động.
